Samenwerken

Een goede samenwerking

Het resultaat van een behandeling hangt deels af van de samenwerking tussen u en uw hulpverleners. Hoe beter die samenwerking, hoe groter de kans op een goed verloop van de behandeling.

Een goede samenwerking maakt de kans groter dat u en uw hulpverleners elkaar goed begrijpen. U moet weten wat er aan de hand is, welke behandelingen er zijn en wat u kunt doen. Omgekeerd moet uw hulpverlener begrijpen wat u wel en niet wilt.

Uw eigen rol

Vroeger was het zo dat mensen opkeken tegen hulpverleners, bijvoorbeeld tegen artsen. Zij stelden weinig vragen en deden wat de hulpverlener hen aanraadde. Tegenwoordig is dat voor veel mensen anders. Zij gaan op basis van gelijkwaardigheid met de hulpverlener om, willen goede informatie krijgen en zelf beslissen over wat er met hen gebeurt.

Zo staat het ook in de wet. Het uitgangspunt van de samenwerking tussen 'patiënt' en hulpverlener is 'informed consent'. Vrij vertaald: instemmen (met een onderzoek of behandeling) op basis van goede informatie.

Relatie

De verhouding tussen patiënt en hulpverlener is veel meer een relatie geworden: tweerichtingsverkeer. De hulpverlener is een adviseur geworden die u helpt om keuzes te maken over welke zorg u wilt. Veel mensen vinden het lastig om zo met een hulpverlener samen te werken. Ze zijn gewend om een hulpverlener te zien als de deskundige, iemand die meer weet dan zij zelf. Meestal weten hulpverleners inderdaad heel veel, maar ze weten lang niet alles: uiteindelijk zijn mensen zelf het meest deskundig over hoe ze zich voelen, wat ze een probleem vinden en waarvoor ze hulp willen, en hoe ze willen leven.

De hulpverlener is professioneel deskundig. Het is dus verstandig naar zijn of haar mening te luisteren. Maar het gaat om uw gezondheid en uw leven. U heeft dus verschillende 'rollen', maar de een is niet minder dan de ander. En: uiteindelijk beslist u. Het is verstandig goed naar het advies van uw hulpverlener te luisteren, maar uiteindelijk gaat het om uw leven en gezondheid.

Zelfmanagement

Het streven naar een gelijkwaardige positie past goed in het streven naar zelfmanagement, waar consumentenorganisaties in de zorg zich sterk voor maken. Zelfmanagement is niet zo gemakkelijk te vertalen: het betekent zoiets als 'zelf de touwtjes in handen houden'. Zelfmanagement kan mensen helpen om controle te houden over hun eigen leven, zodat ze zich niet 'uitgeleverd' hoeven te voelen aan de hulpverlening.

Adviezen

U heeft dus een grote invloed op wat er gebeurt. Daarmee heeft u ook een grotere verantwoordelijkheid voor de samenwerking met de hulpverlener. Wat kunt u doen om deze goed te laten verlopen?

Wees duidelijk en volledig

De adviezen die u van een hulpverlener krijgt zijn voor een belangrijk deel gebaseerd op de informatie die u de hulpverlener geeft. Hoe duidelijker u bent, hoe beter. Daarbij gaat het allereerst om feitelijke informatie. Wat is precies uw klacht? Hoe lang heeft u deze klacht al? Wanneer heeft u er het meeste hinder van? Dit soort informatie geeft een hulpverlener veel aanknopingspunten om na te gaan wat er precies aan de hand is.

Maar zorg dat u ook duidelijk bent over wat u wilt. Als u bijvoorbeeld samen met de arts nagaat of uw nieuwe medicijnen goed werken, is het goed om duidelijk te zijn over wat belangrijk voor u is: het positieve effect van uw medicijn op de klacht of de hinderlijke bijwerkingen die het medicijn heeft? Vaak kan een behandeling worden aangepast, maar dat lukt alleen als u aangeeft wat voor u het zwaarste weegt.

Schrijf vragen op

Hoe meer vragen u stelt, hoe meer informatie u krijgt. Omdat er vaak niet zo veel tijd is voor een gesprek, is het handig uw vragen vooraf op te schrijven. Bedenk daarbij dat domme vragen niet bestaan. Vragen die u over een gezondheidsprobleem kunt stellen zijn bijvoorbeeld:

• Wat is de oorzaak van mijn klacht?
• Wat kan ik zelf doen?
• Is er een behandeling mogelijk?
• Wat zijn de risico's van een behandeling?
• Wat zijn de risico's zonder behandeling?
• Word ik weer helemaal gezond?
• Zijn er andere behandelingen mogelijk?
• Heeft het medicijn bijwerkingen?
• Wordt een behandeling of medicijn (volledig) vergoed?
• Waar kan ik meer informatie krijgen?
• Wat moet er gebeuren als de klachten verergeren?

Het kan voordelen hebben om de informatie die de hulpverlener nodig heeft van tevoren op te schrijven. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een dagboekje. Zo valt goed na te gaan hoe een klacht zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld, wat het effect van een medicijn of behandeling was, in wat voor situaties u er veel hinder van heeft enzovoort.

Neem iemand mee naar afspraken

Het kan goed zijn iemand mee te nemen naar een afspraak. Dat geldt des te meer als u veel informatie zult krijgen en/of belangrijke beslissingen moet nemen. Nog los van de 'morele steun' geldt dat twee meer onthouden dan één. Het kan prettig zijn dat u het gesprek voert en de ander aantekeningen maakt. Samen kunt u na afloop alles nog eens langslopen. Als u bang bent om iets te vergeten kunt u ook een opnameapparaat meebrengen, zodat u het gesprek kunt opnemen. U heeft hiervoor geen toestemming nodig, maar laat het wel aan de hulpverlener weten.

Zorg ook zelf voor informatie

U neemt zelf beslissingen over de behandeling. Zorg dat u goed bent geïnformeerd. U kunt de hulpverlener vragen stellen, maar er zijn veel meer bronnen van informatie. Maak daar gebruik van. Denk onder meer aan de website en het voorlichtingsmateriaal van de patiëntenvereniging.

Kom afspraken na

U maakt met de hulpverlener afspraken over de behandeling. Dat kan van alles zijn: medicijnen, oefeningen, een dieet, gesprekstherapie enzovoort. In al die gevallen is het van belang dat u uw afspraken daadwerkelijk nakomt. Dat geldt voor de hulpverlener zelf maar óók voor u. Alleen als u zich aan de afspraken houdt, kan een hulpverlener nagaan welk resultaat de hulp heeft. Als u medicijnen niet volgens voorschrift gebruikt, heeft dit gevolgen voor het effect. Als u een dieet niet helemaal nakomt, heeft dat gevolgen voor het resultaat. Enzovoort: een hulpverlener kan pas goed nagaan of een behandeling effect heeft als u zich aan de afspraken houdt.

Het kan natuurlijk gebeuren dat u zich niet aan de afspraken kunt houden. Dat is op zich niet erg. Het is in dat geval wel van belang dat u dit aan de hulpverlener vertelt, zodat deze geen foute conclusies trekt.

De zorg in uw regio

De organisatie van de zorg is vaak ingewikkeld en verschilt per regio. Het loont om uit te zoeken hoe deze in elkaar zit. Maak een overzichtje van al uw hulpverleners en noteer de contactgegevens. U kunt hierbij hulp vragen via MEE Nederland: www.mee.nl. U kunt ook contact opnemen met Adviespunt Zorgbelang (0900 -243 70 70). De medewerkers kennen de zorgsector bij u in de buurt.

De samenwerking tussen hulpverleners is niet overal even goed. Let er zelf goed op dat elke behandelaar weet welke andere behandelingen u nog volgt, zodat de behandelingen goed op elkaar aansluiten.

De laatste jaren is de samenwerking tussen hulpverleners overigens wel verbeterd. Er is een aantal projecten gestart onder de naam 'ketenzorg'. Hulpverleners maken hierbij gebruik van een gedeeld informatiesysteem waarin ze uw gegevens kunnen inzien. Zo zijn ze op de hoogte van alle behandelingen en kunnen ze makkelijk met elkaar in contact komen.

Verder is binnen de keten een van de behandelaars degene die voor het overzicht zorgt. Hij of zij is ook uw centrale aanspreekpunt. Vaak is dit de huisarts.

Er lopen momenteel projecten voor onder andere diabetes type 2, verhoogd cardiovasculair risico, hartfalen, COPD, dementie, aspecifieke lage rugklachten en palliatieve zorg. Vraag uw huisarts of er zulke projecten in uw regio zijn en of u daaraan mee kunt doen.

De adviezen op een rijtje

• Wees duidelijk en volledig
• Schrijf vragen op
• Neem iemand mee naar afspraken
• Zorg ook zelf voor informatie
• Kom afspraken na
• Leer de zorg in uw regio kennen

Regels

De samenwerking tussen patiënt en hulpverlener is in grote lijnen geregeld in een aantal wetten. Hierin staan regels waar u en uw hulpverlener zich aan moeten houden. Deze regels beschrijven we elders.