Kenmerken

Klachten

Een aanval van clusterhoofdpijn ontstaat plotseling, vaak ook tijdens de slaap, en is zeer hevig. De pijn wordt omschreven als priemend, snijdend of bonzend. De pijn bevindt zich aan één zijde van het hoofd, in het voorhoofd (aan de zijkant, dus bij de slaap), of rondom, in of achter het oog. De pijn kan uitstralen, bijvoorbeeld naar de slaap of kaak.

Bij de meeste mensen met clusterhoofdpijn komen de aanvallen in perioden, die ook wel ‘clusters’ worden genoemd. Deze perioden zijn soms gebonden aan een seizoen, bijvoorbeeld de lente of de herfst. In zo’n periode zijn er regelmatig aanvallen. Gemiddeld hebben mensen één tot acht aanvallen per dag, maar de verschillen zijn groot. Sommige mensen hebben één aanval per twee dagen, anderen acht aanvallen per dag.

Ook de duur van een aanval verschilt: van een kwartier tot enkele uren. Gemiddeld duurt een aanval een half tot één uur.

Veel mensen met clusterhoofdpijn kunnen tijdens een aanval niet stil blijven zitten. Ze hebben een sterke ‘bewegingsdrang’ en lopen bijvoorbeeld te ijsberen. Soms bonken mensen met hun hoofd tegen de muur of op de grond.

“De eerste keer dat ik een aanval kreeg, dat was misschien wel de grootste schok van mijn leven... Ik wist niet hoe ik het had, gék van de pijn werd ik. Maar erger dan dat was misschien wel de angst. Ik was er absoluut van overtuigd dat ik een beroerte had, dat dit het einde was. Wat dat betreft was de diagnose clusterhoofdpijn een grote opluchting...”

Bijkomende klachten

Tijdens een aanval kunnen aan de kant waar de pijn zit andere klachten zijn. Vaak hebben mensen een rooddoorlopen, tranend oog, een loopneus, een verstopte neus, een afhangend of gezwollen ooglid, een vernauwde pupil of een zwetend voorhoofd.

Over clusterhoofdpijn is nog veel onduidelijk

Over de oorzaken van clusterhoofdpijn bestaan nog veel vragen. De oorzaak is niet bekend. Waarschijnlijk gaat het om een ontregeling in een diepgelegen kern van de hersenen, de hypothalamus, die ondermeer onze biologische klok bevat. Clusterhoofdpijn lijkt een zeker ritme te hebben.

De perioden met aanvallen vallen vaak samen met de seizoenen. De aanvallen zelf lijken vooral op te treden in bepaalde fasen van de slaap, maar komen overdag ook voor. Er wordt gedacht dat clusterhoofdpijn te maken kan hebben met de delen van onze hersenen, die te maken hebben met 'levensritmes' (dag/nacht, waak/slaap enzovoort).

Andere namen voor clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn wordt ook wel het Neuralgie van Horton of het Bing Horton Syndroom genoemd. Omdat de aanval vaak in de slaap ontstaat en mensen wakker worden, wordt ook wel eens de naam ‘wekkerhoofdpijn’ gebruikt.

Hoewel clusterhoofdpijn duidelijke kenmerken heeft, wordt het niet altijd door de arts herkend, mogelijk omdat clusterhoofdpijn zeldzaam is.

Uitlokkende factoren

Aanvallen van clusterhoofdpijn kunnen worden uitgelokt door bepaalde omstandigheden of prikkels: uitlokkende factoren. Buiten een periode van aanvallen (een clusterperiode) zijn er geen uitlokkende factoren. Tijdens een clusterperiode kan het om de volgende uitlokkende factoren gaan:

• alcohol
• bepaalde medicijnen (nitraten) die de bloedvaten wijder maken en onder meer gebruikt worden door mensen met angina pectoris (‘pijn op de borst’)
• dutjes, korte slaapjes
• lange vliegreizen
• verblijf op grote hoogte