Kenmerken van een migraineaanval

Hevige hoofdpijnaanvallen

De aanvallen hebben een duidelijk begin en einde. Soms worden de aanvallen aangekondigd door bepaalde signalen. De duur van de aanvallen verschilt per persoon en per aanval: van enkele uren tot enkele dagen. Meestal duurt een aanval één tot twee dagen.

De pijn is kloppend of bonzend en zit (meestal) aan de linker- óf aan de rechterkant van het hoofd. Soms wordt migraine aan beide zijden van het hoofd gevoeld. De pijn kan tijdens een aanval wisselen van kant en in de loop van de aanval dubbelzijdig worden. Sommige mensen voelen wel eens pijn in de nek.

De plaats van de pijn verschilt (nek, bij de slapen, achter de ogen) en kan tijdens de aanval veranderen. Het verloop van de aanval verschilt per persoon. Bij de een begint een aanval plotseling, bij de ander heel geleidelijk. Het patroon van de aanvallen kan ook verschillen: u hoeft dus niet altijd dezelfde soort aanval te hebben.

De pijn neemt meestal toe bij lichamelijke activiteit, bijvoorbeeld als u gaat rennen of traplopen. Meestal moet u uw activiteiten staken en in bed gaan liggen.

Bijkomende klachten

Iedereen met migraine heeft last van bepaalde bijverschijnselen tijdens een aanval. Deze verschillen per persoon. Bijverschijnselen kunnen zijn:

• U bent misselijk en moet overgeven. De meeste mensen hebben tijdens een aanval last van misselijkheid. Bij sommigen wordt de misselijkheid in de loop van de aanval steeds erger en gaat over in heftige braakaanvallen. Bij anderen verdwijnt de misselijkheid nadat ze overgegeven hebben. Het kan ook zijn dat u tijdens een aanval juist extra gaat eten en drinken.
• U verdraagt geen licht, geluid en geuren. Tijdens een aanval (soms ook ervoor) zijn mensen overgevoelig voor zintuiglijke prikkels. Ze ervaren deze prikkels als ondraaglijk omdat ze veel sterker binnenkomen dan normaal. U verdraagt bijvoorbeeld geen straaltje licht. Het geluid van kletterend bestek gaat door merg en been. De geur van koffie doet u walgen.
• U heeft pijn in uw buik en last van diarree. Zo'n tien procent van de volwassenen heeft tijdens een aanval deze buikverschijnselen. De diarree gaat nogal eens samen met het overgeven. Sommigen hebben hier ook nog een koliekachtige pijn in de buik bij.
• U bent somber. Tijdens de aanval voelt u zich depressief en lusteloos. Een migraineaanval gaat nogal eens samen met bepaalde stemmingsveranderingen. Voorafgaand aan de lusteloze fase kunt u hyperactief en energiek, extreem prikkelbaar of juist uitgelaten en opgewekt zijn.
• U bent niet in staat om iets te doen. U voelt zich onaangenaam slaperig, u kunt zich nergens op concentreren en bent totaal onverschillig voor wat er om u heen gebeurt. De meeste mensen zijn volledig in zichzelf teruggetrokken. Sommigen vallen tijdens een aanval uiteindelijk in slaap en worden pas wakker als de aanval voorbij is.
• U ligt het liefst in een stille, verduisterde kamer. U verdraagt de aanval het beste in een kamer die pikkedonker en geluidloos is. Daar heeft u het minst last van welke prikkels dan ook.
• Als de aanval afneemt moet u misschien veel plassen en kunt u het heel koud hebben. Sommige mensen houden voor de aanval vocht vast. Tijdens de hoofdpijnaanval of vlak erna wordt het vocht weer afgevoerd.

Waarschuwingssignalen

Ongeveer één op de zeven mensen met migraine krijgt vóór de aanval waarschuwingssignalen. Deze worden ook wel ‘vroege voortekenen' genoemd. Ze kunnen enkele dagen of uren voor een aanval optreden.

Sommige mensen zijn zich er niet van bewust dat ze waarschuwingssignalen krijgen. Het herkennen van signalen is misschien lastig, maar u kunt er wel baat bij hebben. Zodra u weet dat er een aanval komt, kunt u namelijk maatregelen nemen.

Voorbeelden van waarschuwingssignalen

• U plast weinig. Dit komt vooral bij vrouwen voor. Ze gaan veel vocht vasthouden en krijgen dikke enkels, vingers en gezwollen borsten. Ook kan de urine donker gekleurd zijn.
• U heeft een loopneus en bent neusverkouden. Veel mensen hebben voor of tijdens de aanval een loopneus of een verstopte neus.
• U maakt veel speeksel aan.
• U krijgt ontzettende trek in eten. Sommige mensen krijgen voor een aanval opeens veel trek in dingen die ze normaal gesproken niet graag eten, meestal gaat het om zoetigheid.
• U heeft een strak gevoel in armen, benen of borsten.
• U heeft last van stemmingsveranderingen. U bent plotseling erg prikkelbaar of neerslachtig en stil. Anderen voelen zich extreem fit en opgewekt.
• U heeft last hebben van harde geluiden, fel licht en sterke geuren.
• U heeft het erg koud. U kunt het zo koud hebben dat u ligt te klappertanden.
• U bent erg vermoeid. U heeft een grote behoefte aan rust en moet voortdurend geeuwen.
• U heeft rode ogen en ziet wazig. Bij veel mensen zijn er vlak van tevoren kleine aderen in de oogbol te zien. Dit gaat soms samen met overgevoeligheid voor licht en wazig zien.
• U trekt wit weg. Het kan zijn dat u vlak voor de hoofdpijnaanval opeens bleek en asgrauw wordt. U ziet er uitgeput uit en heeft kringen onder uw ogen.

Signalen zijn onderdeel van de aanval

Waarschuwingssignalen hebben een relatie met de klachten die zich tijdens een aanval voordoen. Zo is het vele plassen in de loop van de aanval het gevolg van de vochtophoping die eraan vooraf gaat. Sommige mensen hebben niet tijdens de aanval last van diarree en overgeven, maar ervoor. Bij hen doen die klachten zich als waarschuwingssignaal voor.

Zodra u last krijgt van waarschuwingssignalen is de aanval eigenlijk al begonnen. U kunt bijvoorbeeld in de waarschuwingsfase trek krijgen in chocola en vervolgens denken dat u zelf de aanval heeft veroorzaakt door chocola te eten. Dit is niet waar. Uw trek in iets zoets is een signaal en geen oorzaak.

Aura

Bij ongeveer één op de vijf mensen met migraine komt een ‘aura' voor. Dit is iets anders dan een waarschuwingssignaal. Een aura treedt meestal direct voor een aanval op en duurt gemiddeld ongeveer twintig minuten. Bovendien gaat het om heel bepaalde neurologische verschijnselen.

Wat gebeurt er in de hersenen?

Een aura is het gevolg van een prikkel in een deel van de hersenschors. Hierop volgt een tijdelijke ‘uitdoving' van de hersenactiviteit. Die uitdoving kan zich uitspreiden naar de omringende delen van de hersenen. ‘Uitdoven' betekent dat de functie van bepaalde hersendelen uitvalt. Als de uitdoving in het achterste deel van de hersenen begint kunt u problemen krijgen met zien (visuele stoornissen). Het uitdoven kan zich ook naar voren uitbreiden of in een ander verder naar voren gelegen deel van de hersenen beginnen. In die gevallen kunt u last krijgen van spraakstoornissen of een tijdelijke verlamming in bepaalde delen van het lichaam.

Bekende auraverschijnselen

• Delen van uw gezichtsveld vallen uit.
• U ziet bewegende patronen (lichtgevende puntjes, grillige lijntjes).
• U ziet wazig, onscherp.
• U ziet lichtflitsen, vlekken of sterretjes.
• U heeft tintelingen aan één kant van het lichaam.

Auraverschijnselen beginnen meestal langzaam. In een deel van het gezichtsveld ontstaat een gekleurd sterretje (of een klein lichtpuntje) dat begint te flikkeren. Het sterretje wordt langzamerhand groter en begint steeds intenser. Hierbij valt een steeds groter deel van het gezichtsveld uit. Na zo'n tien minuten is het effect van het flikkeren maximaal. Na tien tot dertig minuten nemen de verschijnselen weer af om vervolgens volledig te verdwijnen.

"Ik ben dominee en een van mijn favoriete preken gaat over de apostel Paulus. In de Bijbel staat dat hij op weg naar Damascus last kreeg van lichtflitsen, gevolgd door hevige pijn in het hoofd. Hij zag dit als een teken van God en bekeerde zich tot het christelijk geloof, dat hij vervolgens is gaan verkondigen. Ik vertel altijd dat Paulus waarschijnlijk een aanval van migraine kreeg, want de verschijnselen lijken sterk op wat ik zelf meemaak bij een migraineaanval. Mensen vinden het prachtig als ik dat vertel. Door zo'n detail wordt de figuur van Paulus opeens levensecht, herkenbaar..."

Zeldzame vormen van migraine

Er zijn vrij zeldzame migrainevormen die zich kenmerken door specifieke klachten:

• Aura zonder migraine: u krijgt wel auraverschijnselen, vaak visuele verschijnselen, maar deze worden niet gevolgd door een hevige hoofdpijnaanval, soms wel door vage hoofdpijn. Aura zonder migraine komt vaak voor bij mensen boven de veertig jaar en bij mensen die nooit ‘echte' migraine hebben gehad.
• Buikmigraine: migraine die zich vooral uit in de vorm van buikpijn. Deze vorm komt vooral bij kinderen voor.
• Oftalmoplegische migraine: tijdens de migraineaanval zijn de spieren van één oog grotendeels verlamd. De verlamming is tijdelijk, maar houdt wel langer aan dan de hoofdpijnaanval. Deze vorm van migraine is uiterst zeldzaam.
• Basilaris migraine: tijdens de aura treden bepaalde stoornissen van het zenuwstelsel (neurologische stoornissen) op, zoals dubbelzijdig krachtverlies, gevoelsstoornissen in armen en benen, onduidelijke spraak, duizeligheid, oorsuizen, gehoorverlies, dubbelzien en soms bewustzijnsvermindering.
• Familiaire hemiplegische migraine: een zeer zeldzame erfelijke vorm van migraine, waarbij tijdens de aura een verlamming optreedt aan één lichaamshelft (halfzijdige verlamming).
• Chronische migraine: wanneer iemand 15 dagen of meer per maand hoofdpijn heeft, waarvan er 8 of meer aan de criteria van migraine voldoen, spreken we van chronische migraine. Voor de behandeling daarvan zijn er nog extra mogelijkheden.