Gebruik van medicijnen

Voorschrift

U gebruikt medicijnen omdat ze u helpen. Medicijnen hebben soms nadelen, zoals bijwerkingen. U kunt deze nadelen beperken door veilig met uw medicijnen om te gaan. Dat betekent onder andere dat u het voorschrift van de arts volgt: neem uw medicijnen in de juiste hoeveelheid, op de juiste tijd en op de juiste manier.

Als u het voorschrift wilt veranderen

Natuurlijk kan het zijn dat u vindt dat het voorschrift niet meer goed is. U kunt bijvoorbeeld vinden dat u te vaak medicijnen nodig heeft of dat ze onvoldoende helpen. Overleg in zulke gevallen met uw arts en ga samen na of het mogelijk is het voorschrift te veranderen. Doe dit niet op eigen houtje: dat kan riskant zijn.

Bijwerkingen

Alle medicijnen kunnen bijwerkingen hebben. We noemen hier niet alle bijwerkingen, maar alleen de bijwerkingen die geregeld voorkomen. We duiden het voorkomen van bijwerkingen aan als:

-     Regelmatig: bij meer dan 30 op de 100 mensen
-     Soms: bij 10 tot 30 op de 100 mensen
-     Zelden: bij 1 tot 10 op de 100 mensen
-     Zeer zelden: bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gevaarlijke bijwerkingen

Sommige medicijnen hebben ernstige, zelfs levensbedreigende bijwerkingen. Deze bijwerkingen komen echter zo zelden voor, dat wij ze niet opnemen in deze tekst. Als u een medicijn gebruikt, zal de arts u precies vertellen op welke klachten of signalen u moet letten. Bij sommige medicijnen is het nodig dat de arts u regelmatig onderzoekt, bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks. Vaak wordt er dan ook bloedonderzoek gedaan.

Bijsluiter

Kijk in de bijsluiter voor een volledige lijst van de mogelijke bijwerkingen. Bedenk dat de bijsluiter alle bijwerkingen bevat die ooit zijn gemeld. Een groot deel ervan is dus zeldzaam.

Bent u niet in het bezit van een bijsluitertekst, vraag hiernaar bij uw apotheker of kijk op de website: www.cbg-meb.nl. Op deze website van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen vindt u alle bijsluiterteksten van medicijnen die in Nederland verkrijgbaar zijn.

Een bijwerking melden

Het kan zijn dat u een bijwerking krijgt die niet in de bijsluiter staat. Het kan ook zijn dat u een bijwerking krijgt die wel in de bijsluiter maar die u als ernstig ervaart of heeft ervaren. Overleg in zo'n geval altijd met uw arts of apotheker.

Het is aan te raden zo'n onbekende of ernstige bijwerking ook te melden aan het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Dit centrum verzamelt en analyseert informatie over bijwerkingen om de veiligheid van geneesmiddelen te bewaken. Door uw  bijwerking te melden, helpt u mee aan het bewaken van de geneesmiddelveiligheid.  Let op: u kunt ook een melding doen als u niet echt zeker bent dat het om een bijwerking gaat van het medicijn dat u gebruikt. Alles wat u de moeite waard vindt om te melden mag u bij Lareb melden.

U kunt een  bijwerking online melden, via een formulier op de website: www.lareb.nl. U kunt ook een papieren meldformulier aanvragen via [email protected]. Uw (altijd anonieme) melding wordt vertrouwelijk behandeld.

Als er door Lareb signalen worden gevonden van bijvoorbeeld nieuwe bijwerkingen, dan worden deze doorgegeven aan het College ter Beoordeling van geneesmiddelen, dat voor Nederland de registratie van medicijnen regelt. Het CBG kan besluiten om bijvoorbeeld een bijsluitertekst aan te passen of in een uiterste geval een geneesmiddel van de markt te halen.

Het innemen van medicijnen

Medicijnen moeten vaak op een bepaalde manier worden ingenomen. Sommige bulkvormers moeten bijvoorbeeld worden opgelost in een drank of door het eten worden geroerd. De arts of apotheker zal u hierover informatie geven, maar lees ook de bijsluiter en het etiket.

Waarschuwingen

• Gebruik geen medicijnen van een ander. Als een medicijn bij een ander goed werkt is dat geen garantie dat het bij u óók goed werkt. Dit geldt ook voor huismiddeltjes.
• Een gele sticker op het etiket betekent dat u door dit medicijn trager kunt gaan reageren. Dat kan niet alleen gevaarlijk zijn bij autorijden, maar ook bij fietsen, wandelen (oversteken!) en het bedienen van (zware) machines. Bij kalmerende middelen en antidepressiva kan dit het geval zijn. Alcohol kan het effect van deze middelen versterken.
• Wanneer u denkt dat u last heeft van een bijwerking, neem dan contact op met de arts. Een bijwerking kan blijken uit een klacht die u niet kent of die op de bijsluiter als bijwerking staat. Wacht niet tot de volgende afspraak met de arts: bel meteen.

Wanneer u meerdere medicijnen gebruikt

• Veel mensen, vooral ouderen, gebruiken meerdere medicijnen tegelijk. Deze zijn vaak door verschillende artsen voorgeschreven. Soms gaan deze medicijnen niet goed samen. De arts die de medicijnen voorschrijft beoordeelt of alle medicijnen wel goed samen gaan. Maar: hij of zij moet dan wel weten welke medicijnen u allemaal gebruikt.
• Neem daarom bij een bezoek aan een arts een lijstje mee van al uw medicijnen en wat u elke dag gebruikt. Hierbij horen ook de medicijnen die zonder recept zijn gekocht, bijvoorbeeld sommige pijnstillers en kruidenmiddelen!
• U kunt van de apotheek een geneesmiddelenpaspoort of medicijnkaart krijgen. Dit is een lijstje van alle geneesmiddelen die bij uw apotheek in de computer staan. Als u al uw medicijnen bij één apotheek haalt, kan deze apotheek een volledig overzicht voor u maken. De apotheek heeft overigens ook zelf een waarschuwingssysteem voor gevaarlijke combinaties.

"Ik slik vrij veel medicijnen, voor verschillende klachten. Ik heb wel vertrouwen dat de arts alles goed controleert, maar ik vind dat je daar zelf ook verantwoordelijk voor bent. Voor mij betekent dat: je moet weten wat je doet. Daarom wil ik altijd graag wat meer weten over de medicijnen dan wat er in de bijsluiter staat."

Praktische tips

Medicijndoos

Als u veel medicijnen gebruikt is het lastig om bij te houden of u alles wel op tijd en in de juiste hoeveelheid ingenomen heeft. Dan kan een medicijndoos handig zijn. Hier kunt u uw medicijnen voor een hele week uitzetten. De doos heeft voor elke dag vier of meer vakjes, waarin u de medicijnen legt die u op een bepaalde tijd moet innemen. Deze medicijndoos kunt u kopen bij de apotheek of drogist.

Overleg

Het kan geen kwaad om af en toe met uw arts te overleggen of alle geneesmiddelen nog wel nodig zijn en of het mogelijk is de dosis te verminderen. Doe dit echter nooit zonder overleg!

Het bewaren van medicijnen

• De kwaliteit van medicijnen kan achteruitgaan door warmte en vocht. Bewaar ze dus op een koele droge plaats. Hang uw medicijnkast daarom liever niet in de badkamer.
• Voor sommige medicijnen gelden andere voorwaarden: bijvoorbeeld in het donker of in de koelkast bewaren. Zie hiervoor het etiket of de bijsluiter.
• Het is aan te raden de medicijnen altijd op dezelfde plaats te bewaren.
• Zorg dat kinderen niet bij de medicijnen kunnen komen.
• Sommige medicijnen blijven lang goed, andere juist niet. Op het medicijndoosje staan meestal de letters ‘exp.' (= expiratie) met daarachter een datum. Na die tijd kunt u het middel niet meer gebruiken. Als de houdbaarheid zeer beperkt is, dan zal de apotheker dit apart op het etiket vermelden.
• Overgebleven medicijnen kunt u terugbrengen naar de apotheek of inleveren bij de chemokar. Gooi ze niet weg met het gewone afval: ze kunnen schadelijk zijn voor het milieu.

Een dosis vergeten

Veel mensen vergeten wel eens hun medicijnen in te nemen. Soms moet het alsnog worden ingenomen, soms kunt u beter wachten op de volgende dosis. Spreek met de arts af wat u moet doen als u een keer uw medicijnen vergeet.

Medicijnen bij ouderen

• In het algemeen zijn ouderen gevoeliger voor de werking van bepaalde medicijnen dan jongeren. Hierdoor kunnen zij van sommige medicijnen sneller suf of slaperig worden. De hoeveelheid (dosis) die ouderen nodig hebben kan daarom minder zijn. De arts houdt hiermee rekening bij het voorschrijven.
• Bij ouderen blijven medicijnen langer in het lichaam. Dat komt omdat het afbreken en uitscheiden van de medicijnen meer tijd vraagt dan bij jongeren. Dit betekent ook dat ouderen eerder last kunnen hebben van bijwerkingen.
• Sommige ouderen vergeten zo nu en dan een middel in te nemen of kunnen de aanwijzingen op het etiket en de bijsluiter niet goed lezen. Dit kan nadelige gevolgen hebben. Als u veel moeite heeft om de medicijnen op de juiste manier in te nemen, vraag dan hulp. Overleg eventueel met de arts of apotheker wat u moet doen als u per ongeluk te weinig of te veel van een medicijn heeft genomen.