Moeheid

Met moeheid bedoelen we hier een moeheid die niet in verhouding staat tot een inspanning of activiteit.

Wat is ‘moeheid' precies?

Met moeheid bedoelen we hier niet de gewone vermoeidheid die mensen voelen na een dag werken of een paar uur sporten. Bij de moeheid die we hier beschrijven is er geen logisch verband tussen een activiteit of inspanning en moeheid. Soms is de moeheid voortdurend aanwezig. Andere mensen staan fit op, maar zijn al een uurtje na het opstaan weer doodmoe. De moeheid kan ook sterk wisselend zijn. Soms lijkt ze uit het niets te komen, op de meest onverwachte momenten.

Mensen ervaren moeheid heel verschillend. De een voelt zich lusteloos, de ander volledig uitgeput. De derde klaagt vooral over een leeg gevoel en de vierde heeft een lichaam van lood. Moeheid is - net zoals bijvoorbeeld pijn - geen objectieve medische diagnose: het is simpelweg wat u zegt dat het is.

Dat laatste is wel eens lastig omdat de gezondheidszorg niet zo goed op zulke klachten is ingesteld: u loopt daardoor kans dat uw klachten niet serieus worden genomen.

Zorg voor een goede beschrijving

Het helpt als u uw klacht goed onder woorden brengt. Het kan handig zijn om een tijdje een dagboekje bij te houden waarin u aantekeningen maakt over uw moeheid. Let daarbij op de volgende zaken.

Noteer zo nauwkeurig mogelijk wanneer u last had van moeheid. Dus niet: ik was deze week overdag af en toe moe. Maar: ik stond vandaag fit op maar was een uur na het opstaan, om 9.00 uur, alweer zo moe dat ik even ben gaan liggen. Of: meteen bij het opstaan was ik moe en dat duurde de hele dag.
Probeer de moeheid zo goed mogelijk te omschrijven. Was u bekaf? Lamlendig? Lusteloos? Slaperig? Had u een lichaam van lood? Was u duf? Enzovoort.
Noteer of er bijzondere omstandigheden waren. Had u meer last van uw PDS-klachten dan anders. Was u uit geweest? Heeft u veel stress op het werk?

Oorzaken

Ongewone moeheid kan bij mensen met PDS verschillende oorzaken hebben. Pijn hebben kost energie, geregeld pijn hebben kost veel energie. Misschien slaapt u door uw klachten geregeld niet goed: op den duur put dat uit. Misschien veroorzaken de klachten veel stress. Ook stress werkt op den duur uitputtend. Nog een andere mogelijke oorzaak is dat u eenzijdig eet, daardoor een tekort oploopt en zich om die reden ongewoon moe voelt.

"Mijn huisarts was er na een paar vragen wel uit. Volgens hem was moeheid het probleem niet, maar was ik depressief. En toen hij dat zei dacht ik: daar kon je wel eens gelijk in hebben... Lamlendig, nergens zin in, somber... Dat kun je samenvatten als doodmoe, maar ook als depressief..."

Oorzaken buiten PDS

Moeheid komt veel voor, in de hele bevolking. Er kunnen dus veel oorzaken zijn, ook oorzaken die niets met PDS te maken hebben. We noemen er hieronder een paar.

Tekort aan bepaalde stoffen. Vermoeidheid kan een gevolg zijn van bepaalde tekorten, zoals van de vitamines B12 en D, ijzer en carnitine. Deze tekorten kunnen te maken hebben met eenzijdige voeding, maar ook een andere oorzaak hebben.
Bloedarmoede. Bloedarmoede betekent dat u een tekort heeft aan rode bloedcellen. Deze bloedcellen zorgen ervoor dat overal in het lichaam zuurstof beschikbaar is. Omdat zuurstof wordt gebruikt bij het vrijmaken van energie, kan een tekort aan rode bloedcellen betekenen dat u minder energie vrij kunt maken en dus snel vermoeid raakt.
Slaapproblemen. Als u geregeld slecht slaapt, put dat op den duur uit. PDS kan een oorzaak zijn van slecht slapen, maar er zijn natuurlijk meer redenen: te veel alcohol drinken, piekeren, geluidsoverlast, 's avonds koffie drinken...
Stress. Stress put uit. Op den duur kan dat leiden tot burn out. PDS kan een oorzaak van stress zijn, maar er zijn talloze oorzaken van stress: problemen op het werk, zorgen hebben om een kind, een slechte relatie, het verzorgen van een zieke naaste enzovoort.
Chronische aandoeningen. Van veel chronische aandoeningen is bekend dat ze samen kunnen gaan met ongewone vermoeidheid. MS, sommige hartziekten en veel vormen van reuma zijn voorbeelden. Als u naast uw PDS nog andere aandoeningen heeft, zou het dus kunnen zijn dat zij een oorzaak zijn van uw moeheid. Overleg met uw arts.
ME. ME staat voor Myalgische Encefalomyelitis. Over ME is nog veel onduidelijk. Sommige mensen vragen zich zelfs af of ME als aparte aandoening wel bestaat. Zeker is in elk geval dat er veel mensen zijn die chronische vermoeidheidsklachten hebben, of dat nou ME heet of niet. Zie de site van de ME-CVS Vereniging: www.me-cvsvereniging.nl.
Kanker. Ongewone moeheid kan volgens KWF Kankerbestrijding een alarmsignaal zijn voor kanker. Dat betekent niet dat ongewone moeheid met zekerheid betekent dat u kanker heeft, maar het is wel mogelijk. Zie www.kwfkankerbestrijding.nl.

Gevolgen

Moeheid kan als klacht op de voorgrond staan, maar ze staat bijna nooit op zichzelf. Vaak komen er dingen bij, zoals piekeren, niet goed kunnen slapen, spanning en moeite hebben met concentreren. Sommige mensen zijn ook emotioneel uit balans: ze zijn snel geïrriteerd of huilen vaker dan anders. Ook lichamelijke klachten spelen nogal eens mee, zoals spierpijn of gebrek aan eetlust.

Ook uw omgeving ondervindt de gevolgen. Misschien moeten uw partner en kinderen taken van u overnemen. Het kan goed zijn dat u minder of helemaal geen zin heeft in seks. Ook op het werk kunnen problemen ontstaan omdat u niet meer kunt doen wat anderen van u gewend waren. Bij ernstige vermoeidheid kan het riskant zijn deel te nemen aan het verkeer of (zware) machines te bedienen.

Neerwaartse spiraal

Langdurige vermoeidheid kan een neerwaartse spiraal in gang zetten. Door de moeheid bent u noodgedwongen minder actief: u neemt weinig initiatief, laat hobby's lopen, ziet minder mensen en werkt niet meer. Omdat u minder actief bent, gaat uw conditie achteruit. Gaandeweg komen er andere klachten bij, zoals slapeloosheid, spanning, lichamelijke klachten die geen duidelijke oorzaak lijken te hebben, angst, depressie. Zo kunt u ongemerkt gevangen raken in een web van klachten en problemen, waarvan moeheid er eentje is - maar al lang niet meer het enige.

Dit soort langdurige moeheid betekent een ernstig probleem. Het resultaat is immers dat u op veel gebieden beperkt bent: lichamelijk, psychisch én sociaal. Dat maakt uw leven er niet beter op. Bij sommige mensen leidt dit tot grote psychische problemen. Zij voelen zich machteloos en lopen vast in gevoelens van somberheid en zelfs depressie.

"Moeheid kan uit de hand lopen. En dat gaat eigenlijk heel ongemerkt, met kleine stapjes achteruit. Voordat je het weet zit je voornamelijk thuis, verveel je je, voel je je eigenlijk waardeloos en denk je: is dit alles?... Moeheid is niet iets om van te denken: ach, dat waait wel weer over..."