Als de klachten blijven bestaan

Meer dan alleen pijn

Bij chronische pijn gaat het niet alleen om de lange duur. Er is vaak meer aan de hand dan alleen de pijnklachten. Dat komt omdat er van lieverlee meer gaat meespelen. Er kan een negatieve spiraal ontstaan waarbij pijn een van de klachten is, maar niet meer de enige.

Om uit te leggen hoe dat kan gebeuren, leggen we eerst uit dat pijn een 'biopsychosociaal' karakter heeft. Dat wil zeggen dat pijn te maken heeft met het lichaam (bio: biologie), met wat we denken en voelen (psycho: psychisch), en hoe we ons leven leiden (sociaal).

Bio...

Pijn begint meestal na een lichamelijke beschadiging. Als u zich in uw hand snijdt met een fruitmesje, voelt u pijn. Pijn is dan een waarschuwingssignaal. Dat lijkt misschien eenvoudig, maar zelfs bij zo'n simpele snee is pijn al behoorlijk ingewikkeld. Dat heeft te maken met de werking van het zenuwstelsel.

Het pijnsignaal wordt van de hand via een zenuwbaan naar het ruggenmerg gevoerd en vervolgens naar de hersenen. We worden ons pas bewust van pijn als het pijnsignaal in onze hersenen arriveert: pas dan 'voelen' we de pijn. Onderweg van hand naar hersenen kan er van alles gebeuren. Als we worden afgeleid, neemt het pijnsignaal bijvoorbeeld af. Stel dat u tijdens het schillen van de appel naar een interessant gesprek op de radio luistert, dan merkt u misschien niet eens dat u zich heeft gesneden. En andersom: als u tijdens het schillen aan het piekeren was over een ruzie, kan dat sneetje net het zetje zijn dat u in tranen doet uitbarsten.

Psycho...

Daarmee komen we op iets anders: pijn heeft ook veel te maken met wat we denken en voelen. Hulpverleners hebben het wel eens over de 'pijnbeleving'.

Daarbij gaat het niet om de pijn zelf, maar om hoe u de pijn ervaart. Er zijn allerlei zaken die daar een invloed op hebben. Iemand die zorgeloos is, zal minder last hebben van rugklachtenn dan iemand die zich snel zorgen maakt. Logisch natuurlijk: wie zich veel zorgen maakt, richt de aandacht veel meer op de pijn dan het zorgeloze type. Die aandacht maakt de pijn erger: u bent zich er meer van bewust.
Zo zijn er meer zaken die invloed hebben op de 'pijnbeleving': uw emotionele toestand, eerdere pijnervaringen, angst voor de (mogelijke) gevolgen van de pijn, en de mate van machteloosheid (kunt u zelf iets aan de pijn doen of juist niet?).

Sociaal...

Pijn heeft ten slotte ook te maken met hoe we ons gedragen als we pijn hebben en hoe anderen met ons omgaan. Hulpverleners hebben het soms over 'pijngedrag'. Dat gedrag kan per persoon sterk verschillen. De een blijft met hoofdpijn een dag in bed liggen, de ander neemt paracetamol en gaat naar het werk. Zo zijn er allerlei soorten 'gedrag' en omstandigheden te bedenken die van invloed zijn op uw pijn. Als in uw omgeving erg geschrokken wordt gereageerd op uw rugklachten, zult u meer pijn ervaren, simpelweg omdat u zich bewuster bent van de pijn. Soms spelen culturele verschillen mee. Als u vanwege uw geloof denkt dat uw pijn een straf is voor een zonde die u heeft begaan, zult u er meer hinder van hebben, gewoon omdat u er zich meer zorgen over maakt.

'Het is psychisch'

Sommige mensen vinden de uitleg over het biopsychosociale karakter van pijn vervelend. Ze hebben het gevoel dat hiermee eigenlijk wordt gezegd dat pijn 'tussen de oren zit', dat ze zich de pijn 'inbeelden'. En dat lijkt erg veel op de beschuldiging dat ze zich aanstellen.

Dat is beslist niet de bedoeling. Dat pijn biopsychosociaal is, geeft aan dat pijn ingewikkelder is dan we vaak denken, meer niet. Mensen met chronische pijn stellen zich niet aan en beelden zich hun pijn ook niet in: hun pijn is volkomen echt.

"Ik barstte van de pijn en die arts begon over mijn 'pijngedrag'... Dat ik meer last had van mijn rug omdat ik er erg mee bezig was... Ik wist echt niet wat ik hoorde. Hij deed alsof ik pijn wilde hebben!..."