Problemen oplossen

Wat is de oorzaak?

Bij problemen op het werk, moet u eerst nagaan wat de oorzaak is. Vaak kunt u dit samen met de bedrijfsarts, de HRM-medewerker of u hulpverlener achterhalen. Gaan uw vaardigheden, ADHD-kenmerken en uw functie wel goed samen?

Zijn de problemen op te lossen door coaching, medicijngebruik of een verandering van werkzaamheden? Welke oplossingen ziet u zelf? U bent de expert en weet wat goed voor u werkt. Wanneer u antwoord op deze vragen heeft, kunt u op zoek gaan naar oplossingen.

Werkscan

U kunt hierbij gebruikmaken van mijnwerkscan.nl. Deze scan geeft u binnen 10 minuten meer inzicht in uw werkvermogen plus adviezen om uw werksituatie te verbeteren. Uw werkvermogen is de mate waarin u lichamelijk en geestelijk uw huidige werk kunt doen. Deze scan helpt u om een goed evenwicht te bewaren tussen uw inzet en belastbaarheid, zodat u met meer plezier aan het werk blijft. Het is mogelijk om naar aanleiding van deze werkscan een gesprek aan te vragen met een deskundige. Hieraan zijn kosten verbonden. Werkgevers zijn vaak bereid deze kosten te vergoeden.

Met de online EigenWerkWijzer  ontdekt u hoe u zo optimaal mogelijk uw werk kunt blijven doen. Met optimaal bedoelen we: voor langere tijd het beste uit uzelf en uw leven halen, zonder op te branden. U gaat in de EigenWerkWijzer na wat uw beperkingen zijn, en waar passend werk voor u aan zou moeten voldoen. Wat voor werk u ook doet, u heeft altijd te maken met anderen: uw werkgever, uw collega's of klanten. Zo nu en dan moet u met hen praten over uw mogelijkheden en beperkingen en wat u nodig heeft om goed uw werk te kunnen doen. In de EigenWerkWijzer onderzoekt u wie belang heeft bij informatie over u, en op welk moment deze informatie gedeeld kan worden. U gaat ook na met wie welke afspraken moeten worden gemaakt. De EigenWerkWijzer vindt u bij Blik op Werk.

Wat voor werk u ook doet, u heeft altijd te maken met anderen: uw werkgever, uw collega's of klanten. Zo nu en dan moet u met ze praten over uw mogelijkheden en beperkingen en wat u nodig heeft om goed uw werk te kunnen doen. In de EigenWerkWijzer onderzoekt u wie belang heeft bij informatie over u, en op welk moment deze informatie gedeeld kan worden. U gaat ook na met wie welke afspraken moeten worden gemaakt.

Uw werk of uzelf aanpassen

Wanneer duidelijk is hoe uw ADHD samenhangt met de problemen op uw werk, kunt u na gaan denken over oplossingen. Vaak zijn er aanpassingen mogelijk waardoor u beter gaat functioneren. Uw eigen aanpassingen kunnen bestaan uit onder andere medicatie, coaching en openstaan voor feedback.

“Ik neem af en toe rust voor mijzelf om dingen even op een rijtje zetten, en zo de chaos in mijn hoofd een klein beetje te verlagen.”

“Ik maak voor alles wat ik moet doen een herinnering aan in de digitale agenda van mijn telefoon. Alhoewel ik af en toe knettergek wordt van al dat gepiep, helpt het mij om afspraken na te komen, dingen te doen wanneer ze gedaan moeten worden, en me weer even wakker te schudden als ik me toch heb laten meevoeren in mijn impulsen.”

“De Google agenda synchroniseert afspraken tussen mijn laptop en mijn telefoon, maar  ook mijn privé zaken staan erin. Mijn vrouw kan mijn werkafspraken in de agenda bekijken haar afspraken erbij zetten. Die zie ik dan meteen op mijn telefoon. Dus werk en thuis lopen nu als een zonnetje.”

Andere aanpak en taken

Naast u eigen aanpassingen, is uw werkgever ook verplicht zich in te spannen voor verbeteringen op het werk, zoals aangegeven staat in de Wet Verbetering Poortwachter. De Commissie voor Gelijke Behandeling (CGB) ziet toe op een juiste naleving. De CGB is onlangs opgegaan in het College voor de Rechten van de Mens (zie www.mensenrechten.nl). Op deze website kunt u ook uitspraken vinden over aanpassingen op het werk in verband met arbeidshandicaps, zoals ADHD.

Natuurlijk werkt het veel beter als u in onderling overleg met uw werkgever tot wederzijdse aanpassingen komt. Misschien kunt u eens praten met uw leidinggevende over job-carving: het op maat snijden van taken en functies in een organisatie. Zie internet om ideeën op te doen voor deze vorm van aanpak. Uw werkgever kan mogelijk zorgen voor andere taken of een andere aanpak als uw vaste functie te veel problemen oplevert. Bijvoorbeeld: u doet uw werk op zich goed, maar u heeft moeite met het plannen van uw activiteiten of uw administratie. U kunt dan bijvoorbeeld afspreken dat uw leidinggevende iedere week uw planning of administratie met u doorneemt.

Aangepaste werkplek

Bij ADHD kan de werkplek voor problemen zorgen, bijvoorbeeld wanneer u met veel mensen in een ruimte zit en daardoor veel prikkels krijgt. Uw werkgever kan dan voor een prikkelarme werkomgeving zorgen.

Volgens de nieuwe arbowet moet de werkgever ervoor zorgen dat u de bedrijfsarts moet kunnen bezoeken als u vragen heeft over werk en uw gezondheid. U mag dit zelf desgewenst anoniem aanvragen. De bedrijfsarts koppelt alleen iets terug aan uw werkgever als iets noodzakelijk is voor de uitvoering van uw werk. En alleen met uw toestemming.

“Ga bij jezelf na of je goed functioneert in een kantoortuin. Dit verschilt per persoon. De ene persoon met ADHD kan zich daar juist goed afsluiten en werkt daar juist lekker, de ander lukt dat niet. Dit kan onder andere beïnvloed worden door medicatie.”

Een andere baan bij uw huidige werkgever

Een andere mogelijkheid is dat u bij uw huidige werkgever een andere functie krijgt. Dit gebeurt meestal in overleg met de bedrijfsarts die uw werkgever ondersteunt bij de ziekteverzuimbegeleiding en de arbeidsre-integratie (arbeidsre-integratie wil zeggen: weer aan het werk gaan, uitgaand van uw mogelijkheden). De bedrijfsarts kan bepalen tot welke werkzaamheden u wel in staat bent. Meestal schakelt de bedrijfsarts daarvoor een arbeidsdeskundige in die een rapportage maakt over de mogelijkheden en uw beperkingen.

“Een andere functie kan het overwegen waard zijn, zelfs al zou dat een ‘stapje terug’ (ook in salaris) betekenen. Zo was er een directeur van een basisschool die na overleg besloot om weer voor de klas te gaan staan en nu op een ontspannen manier fantastisch functioneert.”

Mijn re-integratieplan

Deze online tool helpt u te achterhalen wat er van u en uw werkgever verwacht wordt, waarom u niet meer (volledig) kunt werken, welke aanpassingen en maatregelen er nodig zijn en hoe u de gesprekken met uw werkgever en bedrijfsarts kunt voeren. Zie www.mijnreintegratieplan.nl.

Andere werktijden

Een aanpassing in de werktijden kan ook een oplossing zijn, zeker wanneer u er moeite mee heeft een hele dag geconcentreerd te werken. U kunt bijvoorbeeld korter werken, meer pauzes inlassen of thuis werken. Ga wel na voor uzelf of u daarvoor de discipline op kunt brengen en bedenk wat u nodig heeft om thuis te kunnen werken. 

“Vroeger dan anderen naar het werk gaan, kan veel opleveren. Je hebt de tijd om in alle rust werk te verzetten en een dagplanning te maken. Je kunt ook juist baat hebben bij wat later beginnen en wat langer doorwerken. Overleg dit met je leidinggevende en bespreek welke ruimte de organisatie jou hierin biedt.”

“Wanneer je paniekerig wordt van de werkdruk, of signalen van collega’s krijgt, of anderszins vastloopt met je taken, is het goed om je even terug te trekken en de hele berg aan werk in stukjes te knippen en te kijken welke klussen je de komende dag(en) af kunt maken. Neem regelmatig de rust om op deze manier je planning bij te werken.”

Omgaan met misverstanden

Er zijn nogal wat mensen met vooroordelen of verkeerde ideeën over ADHD die u maar beter naast u neer kunt leggen. Misverstanden komen vaak voort uit onwetendheid. De meeste mensen gaan af op wat ze lezen in de krant of zien op tv. Probeer ze dus rustig en zonder verwijten uit te leggen wat uw ADHD inhoudt. Hieronder volgen de meest voorkomende fabels en tips hoe hier mee om te gaan.

‘Iemand met ADHD kan zich niet concentreren.’

“Dit is soms het geval, maar zeker niet altijd. Veel mensen met ADHD kennen ook momenten van ‘hyperfocus’. Dit misverstand komt doordat ADHD een concentratiestoornis wordt genoemd. Als je het al een stoornis wilt noemen, dan is het een zelfcontrole-stoornis, waardoor iemand met ADHD bepaalde zaken niet opmerkt, bijvoorbeeld dat hij ‘van de hak op de tak gaat’ of dat hij te veel focust op één ding, terwijl andere zaken dringender zijn. Ook in crisisachtige situaties kunnen werknemers met ADHD zich prima, vaak zelfs beter dan een ander, concentreren. Het beeld is dus genuanceerder.”

‘Bij iemand met ADHD is het altijd een chaos, zowel thuis als op de werkplek.’

“Ook dit is niet zo zwart-wit. Rommel tot hele erge chaos van spullen komt voor, maar er zijn juist ook veel mannen en vrouwen met ADHD die dit al jong zijn gaan compenseren en heel netjes en opgeruimd zijn geworden. Sommigen daarvan op het ‘neurotische’ af.”

‘Je groeit er vanzelf overheen.’

“Bij sommige mensen met ADHD zie je dat zij wat later dan gemiddeld volwassen en verantwoordelijk gedrag ontwikkelen. Voor de meeste mensen is echter een behandeling nodig om beter met de klachten om te leren gaan.”

‘Iedereen is wel eens druk.’

“Soms klopt dit, maar soms heeft ADHD niet zoveel met ‘druk’ te maken. Er zijn ook veel stille, dromerige mensen met ADHD. De essentie is dat je dat dromerige of drukke minder kunt ‘sturen’.”

‘Mensen met ADHD zijn allemaal stuiterballen, het zijn de “Jochem Myjers”.’

“Dit beeld is onjuist. Een flink percentage is dat juist helemaal niet. Bij hen zit de onrust duidelijk aan de binnenkant. Zij kunnen uiterlijk volledig rustig lijken, terwijl het van binnen zwaar stormt.”

‘Gewoon wat rust nemen, dan gaat het wel over.’

"Als je er eindelijk zelf achter bent gekomen dat je dat je vanaf je kinderjaren aan een stoornis lijdt, en er jaren mee hebt geworsteld, kan zo'n gemakkelijk oordeel pijn doen. Leg uit dat ADHD niet zomaar over gaat."

‘Er zijn meer mensen die perfectionistisch en druk zijn, en niet goed tegen werkdruk kunnen. En die hebben geen ADHD.’

“Dit klopt op zich wel, maar suggereert ook dat de diagnose niet klopt. Misschien kun je vertellen hoeveel energie er is gegaan in jouw zoektocht en hoe deskundigen jouw diagnose hebben gecheckt. En dat perfectionisme en druk zijn vele oorzaken kent. En dat je van ADHD niet perfectionistisch wordt, maar dat jij als compensatie voor je ADHD soms te veel tijd steekt in controleren of alles goed is.”

‘ADHD is een welvaartsziekte, een modegril, tegenwoordig heeft iedereen ADHD.’

“ADHD is een tijdje veelvuldig in het nieuws geweest, waardoor mensen zijn gaan concluderen dat het (te) vaak voorkomt. Er zijn echter databanken waar ze de juiste getallen kunnen vinden. Daaruit blijkt dat anno 2013 er nog geen 0,5% van de volwassenen de diagnose ADHD heeft, terwijl dat er naar verwachting op grond van onderzoek 3% kunnen worden.”

‘Je moet ADHD niet als excuus gebruiken, als u eigenlijk het werk niet aan kunt.’

“Deze opmerking komt vaak voor en in vele varianten. Naarmate jij zelf je ADHD meer hebt geaccepteerd en haarscherp je kwaliteiten èn je beperkingen op je netvlies hebt, kun je hier rustig jouw antwoord op geven. Maak duidelijk dat je je niet als slachtoffer opstelt, je niet verschuilt en graag precies dat doet waar je goed in bent, zodat de organisatie maximaal van jou kan profiteren.”

‘Iemand met ADHD is een patiënt die aan een ziekte lijdt.’

“De meeste mensen met ADHD storen zich terecht aan dit beeld. ADHD is geen ziekte. Als je problemen uit de hand lopen, kun je patiënt worden, door een burn-out bijvoorbeeld. Wanneer je merkt dat mensen je als zieke gaan behandelen of als gehandicapte, dan helpt het om (maar weer eens) rustig uit te leggen, dat iemand met ADHD wordt geboren, met hersenen die qua chemie iets anders werken en waarschijnlijk ook wat anders gebouwd zijn. Verder kun je ook uitleggen dat het beter is jou te zien als een mens met vele eigenschappen, die verantwoordelijk is voor zijn eigen gedrag. De status van gehandicapte of zieke patiënt draagt daar niet aan bij.”