Pro- en prebiotica

Microbiota

Met de microbiota worden de (vele miljarden) bacteriën bedoeld die in de dikke darm leven. Ze hebben elk een eigen taak. Voor onze gezondheid is het van belang dat de microbiota evenwichtig is samengesteld. Als bepaalde bacteriën gaan overheersen, kan schade ontstaan.

Een evenwichtige samenstelling van de microbiota helpt voorkómen dat schadelijke bacteriën het lichaam van buitenaf - via de voeding - binnendringen. Verder speelt de microbiota een rol bij de spijsvertering en bij het vormen van belangrijke stoffen die we nodig hebben, zoals vitamine K.

Pro- en prebiotica

Probiotica zijn bacteriën die een gunstige invloed kunnen hebben op de microbiota. Vanwege die gunstige invloed worden ze door sommige fabrikanten toegevoegd aan zuiveldrankjes of geleverd als pillen en poeders.

Naast de probiotica zijn er prebiotica. Dit zijn stoffen die in de darmen een goede samenstelling van de microbiota ondersteunen. Onder de prebiotica vallen onder meer fermenteerbare voedingsvezels. Fermentatie wil zeggen dat de vezel in de darm wordt ontbonden in andere stoffen. Deze stoffen hebben bepaalde gunstige eigenschappen, onder meer dat ze de groei van lichaamseigen bacteriën bevorderen.

Gezondheid

Fabrikanten van producten die deze bacteriën bevatten, zeggen dat ze goed zijn voor de gezondheid. Voor een deel is dat inderdaad bewezen. De producten verbeteren de weerstand en de stoelgang en ze hebben een gunstig effect bij lactose-intolerantie, bij reizigersdiarree en bij het bestrijden van klachten als gevolg van het gebruik van antibiotica. Soms beweren fabrikanten dat hun producten nog andere gunstige effecten hebben, maar die zijn (nog) niet aangetoond.

Pro- en prebiotica en PDS

De vraag is: helpen pro- en prebiotica ook bij PDS? Dat zou kunnen omdat er aanwijzingen zijn dat de microbiota bij mensen met PDS is verstoord. Niet alleen de samenstelling wijkt af, maar ook de verdeling in de darmen.

Afwijkende samenstelling

De afwijkende samenstelling betekent onder meer dat mensen met PDS relatief weinig melkzuurbacteriën in de darmen hebben. Dat kan de positieve eigenschappen van de microbiota - zoals een goede weerstand - ondermijnen. Bij een gebrekkige weerstand krijgen andere bacteriën meer kans en dat kan ontstekingen veroorzaken. Omdat bepaalde probiotica melkzuurbacteriën bevatten is het denkbaar dat ze de samenstelling van de darmflora helpen verbeteren en op die manier een gunstig effect hebben bij mensen met PDS.

Afwijkende verdeling

Een afwijkende verdeling van de bacteriën in de darmen kan bepaalde PDS-klachten verklaren. Er zijn vier- tot vijfhonderd verschillende bacteriesoorten. Deze hebben een bepaalde verdeling in de darmen. Die verdeling heeft te maken met de functie: sommige bacteriën zijn nodig in de dunne darm en weer andere in de dikke darm. Als de verdeling afwijkt, zoals bij mensen met PDS, worden de verschillende functies niet in de juiste volgorde uitgevoerd.

U kunt het zien als een lopende band, waar de eerste medewerker een schroef aandraait, de tweede een verflaag aanbrengt en de derde een etiket opplakt. Als de werknemers van plek wisselen, ontstaat een heel ander product.

Zo is het ook met PDS. Door de afwijkende verdeling van bacteriën verloopt de spijsvertering anders. Dat kan verklaren waarom te veel gasvorming plaatsvindt. Gasvorming is een groot probleem bij PDS: het veroorzaakt pijn, een opgeblazen gevoel en winderigheid.

Helpen pro- en prebiotica?

Omdat pro- en prebiotica helpen de samenstelling van de microbiota te herstellen, is het denkbaar dat mensen met PDS gebaat zijn bij producten die pro- en prebiotica bevatten. Inderdaad zijn er aanwijzingen dat sommige probiotica effectief zijn bij PDS. Maar: er is nog veel onzekerheid. Mogelijk is het zelfs zo dat in bepaalde gevallen schade ontstaat. Al met al is er nog onvoldoende wetenschappelijk onderzoek om deze producten aan iedereen met PDS te kunnen adviseren.

Proberen

Hoewel er nog veel onduidelijk is, kunt u natuurlijk proberen of u baat heeft bij deze producten. Dat heeft een paar haken en ogen.

• Producten van verschillende fabrikanten bevatten verschillende bacteriën, die elk een ander effect hebben op de microbiota. Het ene product kan dus anders uitpakken dan het andere. Om uit te zoeken of u baat heeft bij probiotica, is het nodig verschillende producten te proberen. Neem voor elk product de tijd, bij voorkeur minimaal vier weken.
• Het effect van toegevoegde probiotica is tijdelijk. Als u stopt met deze producten, normaliseert de samenstelling van uw microbiota zich en verdwijnen eventueel gunstige effecten. Dit betekent dat u ze blijvend moet gebruiken - vooropgesteld dat ze u helpen. Dat kan bezwaarlijk zijn, bijvoorbeeld vanwege de kosten.
• Soms kan een tijdelijk gebruik van deze producten nuttig zijn. In bepaalde situaties raakt de darmflora verstoord, bijvoorbeeld door een kuur met antibiotica of een operatie. Veel mensen krijgen om die reden klachten na zo'n kuur. Bij mensen met PDS kan dat extra hard aankomen. In zo'n situatie kan het dus nuttig zijn tijdelijk probiotica te gebruiken.
• Er zijn producten in de handel die beweren dat ze probiotica bevatten, maar dat helemaal niet doen. Gebruik daarom alleen producten van erkende fabrikanten. Bij twijfel kunt u advies vragen bij de Consumentenbond: www.consumentenbond.nl.