Seksuele problemen

Seks en PDS

Seksuele problemen komen bij mensen met PDS vaker voor dan bij andere mensen. In het algemeen is bekend dat seksuele problemen vaker voorkomen bij mensen met een chronische aandoening, zoals PDS, dan bij gezonde mensen. Ook de vragen die via de PDS Infolijn worden gesteld wijzen in deze richting.

Tegelijk is het - helaas - zo dat seksuele problemen in de hulpverlening weinig aandacht krijgen. Uit een enquête van de PDSB onder huisartsen bleek dat seksuele problemen tijdens een consult niet vaak aan de orde komen. Het is in het algemeen wel bekend dat seksuele problemen in de spreekkamer onderbelicht blijven: beide partijen vinden het een lastig onderwerp.

"Praten over seks met een vreemde, dat doe je niet snel. Ik in elk geval niet. Dat heeft me er een tijdje van weerhouden om er met mijn huisarts over te praten. Toen ik dat uiteindelijk wel deed, moest ik een hoge drempel over, maar toen ik dat eenmaal gedaan had viel het me erg mee. Waarmee ik niet bedoel dat het een ontspannen gesprek was of zo..."

Uit elkaar groeien

Er is alle reden om seksuele problemen serieus te nemen. Problemen met seks zijn op zichzelf al erg frustrerend, maar kunnen bovendien leiden tot spanningen met uw partner. Seks heeft immers niet alleen te maken met geslachtsgemeenschap. Seks heeft ook te maken met tederheid en intimiteit, romantiek, je dichtbij een ander voelen, liefde, ontspanning, plezier. Problemen met seks kan gevolgen hebben voor al deze gevoelens.

Seksuele problemen

Het gaat om heel verschillende problemen met verschillende - niet altijd even duidelijke - oorzaken. We noemen ze kort op. We noemen ook mogelijke oplossingen.

Pijn, andere klachten

Het is begrijpelijk dat pijn een stoorzender kan zijn bij seks. Wie pijn heeft, heeft wel iets anders aan het hoofd dan seks. Seks kan ook pijn veroorzaken, bijvoorbeeld door druk op de buik.

Ook van andere klachten is het voorstelbaar dat ze hinderlijk zijn bij het vrijen. Wie steeds bedacht moet zijn op diarree, geeft zich niet ontspannen over aan het vrijen. Hetzelfde geldt voor iemand die last heeft van winderigheid.

De voor de hand liggende - maar niet eenvoudige - aanpak bij deze problemen is om uw klachten zo goed mogelijk onder controle te brengen en te vrijen op momenten dat u zich beter voelt. Als het vrijen pijn veroorzaakt door druk op de buik, kunt u met uw partner zoeken naar andere manieren om te vrijen.

"Er zijn heel wat wegen die naar Rome leiden... Toen we bedacht hadden om het vrijen af en toen anders aan te pakken, ontdekten we van alles... Ik wil hier niet giechelig doen, maar een beetje experimenteren kan ik iedereen aanraden, ook als u geen pijnklachten heeft..."

Pijn bij het vrijen

Sommige vrouwen hebben last van pijn bij de geslachtsgemeenschap. Dat kan veel oorzaken hebben, zoals een te gespannen bekkenbodem. De penetratie van de penis is dan pijnlijk. In zo'n geval kan bekkenfysiotherapie nuttig zijn. De bekkenfysiotherapeut kan u leren de bekkenbodemspieren te ontspannen en samen met u nagaan in welke houdingen het vrijen mogelijk minder pijnlijk is.

Ook bij vaginisme is sprake van pijn bij de gemeenschap. Vaginisme wil zeggen dat de spieren van de vagina zich bij seksueel contact zo sterk samentrekken dat gemeenschap onmogelijk of zeer pijnlijk wordt. Het is een erg naar probleem omdat het zo pijnlijk is, maar ook omdat er geen eenvoudige oplossingen zijn.

Een verband met PDS ligt niet meteen voor de hand. Misschien dat de spieren van de vagina - net zoals die van de darmen - te sterk reageren op prikkels. Het kan ook zijn dat de angst voor pijn bij de gemeenschap tot het aanspannen van spieren leidt. Als dat in sterke mate gebeurt, kan vaginisme het gevolg zijn. Bij mensen met PDS en verstopping komt vaker dan bij anderen het spastisch bekkenbodemsyndroom voor. Deze mensen kunnen de bekkenbodemspieren niet ontspannen en zich daardoor niet goed ontlasten. Binnen deze groep komt vaginisme vaker voor. Mogelijke verklaringen zijn er dus wel, maar echte helderheid is er niet.

Normaal gesproken wordt vaginisme behandeld met psychoseksuele therapie, een combinatie van praten en oefenen. Vaak wordt de partner hierbij betrokken, niet omdat hij ‘schuld' heeft aan het probleem, maar omdat seksuele problemen zich vaak het beste laten oplossen als de partners dat met elkaar doen. Als er een direct verband is tussen vaginisme en PDS zal deze aanpak echter weinig effectief zijn. Dat is natuurlijk geen reden om dan maar niets te doen. Op z'n minst is het zinvol de huisarts uit te laten zoeken wat mogelijke oorzaken zijn. Op basis daarvan kan vervolgens naar oplossingen worden gezocht.

Een spastisch bekkenbodemsyndroom kan worden behandeld door een bekkenfysiotherapeut. Of daarmee ook het vaginisme verdwijnt, is echter niet zeker. Vaginisme komt weliswaar vaker voor bij zo'n syndroom, maar het verband is niet helder.

Moeheid, depressie

Ongewone vermoeidheid is geregeld een klacht bij PDS. Dat kan de seksuele relatie belasten: wie zich erg moe voelt, heeft weinig zin om te vrijen. Hetzelfde - maar dan in sterkere mate - geldt voor depressie.

Ook voor dit probleem zijn er geen eenvoudige oplossingen. De eerste stap is natuurlijk om uw vermoeidheid of depressie op een goede manier aan te pakken. Daarnaast is aan te raden om naar momenten te zoeken dat u zich wel in staat voelt om te vrijen. Vrijen kan zelfs een middel zijn tegen vermoeidheid en misschien depressie: het is tenslotte erg ontspannend.

Vraag hulp

Wat uw problemen ook zijn, laat ze niet op hun beloop. Seksuele problemen hebben de neiging moeilijker op te lossen te zijn naarmate ze langer bestaan. Praat er dus over met uw partner en probeer samen een oplossing te vinden. Als u er met uw partner niet snel uitkomt, vraag dan professionele hulp.

U kunt terecht bij uw huisarts. Misschien kan deze zelf helpen - soms zijn een paar gesprekken voldoende -, anders kan hij of zij verwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener, bij voorkeur een seksuoloog. Let bij een verwijzing naar de seksuoloog erop dat het om een ‘seksuoloog NVVS' gaat, iemand met een erkenning van de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie. Dat is belangrijk, want ‘seksuoloog' is als titel onbeschermd: iedereen mag zich seksuoloog noemen.

Tot slot

Bedenk bij dit alles dat seksuele problemen heel veel oorzaken kunnen hebben, ook buiten PDS om. Stress, een slechte relatie, andere gezondheidsproblemen... Schrijf problemen bij het vrijen dus niet meteen toe aan uw PDS, maar ga zo eerlijk mogelijk na wat er aan de hand zou kunnen zijn. En nog eens: wacht niet te lang met het vragen van hulp - seks is er belangrijk genoeg voor.