Te veel prolactine

Lekkende borsten

Prolactine zet het lichaam aan tot het maken van moedermelk. Een vrouw die zwanger is of borstvoeding geeft, heeft extra veel van dit hormoon in haar bloed. Bij anderen – ook bij mannen – is het hormoon in kleinere hoeveelheden in het bloed aanwezig.

Oorzaak

Een overschot aan prolactine kan veroorzaakt worden door een hypofysetumor die prolactine afgeeft. Zo’n tumor wordt prolactinoom genoemd. Er zijn microprolactinomen (kleiner dan 1cm) en macroprolactinomen (groter dan 1 cm). Macroprolactinomen geven meer kans op lokale klachten.

Prolactinomen komen vaker voor bij vrouwen. Opvallend is dat microprolactinomen vaker voorkomen bij vrouwen en macroprolactinomen vaker bij mannen.

Waardoor prolactinomen ontstaan is niet bekend. Na de overgang – als de hoeveelheid oestrogeen in het lichaam afneemt – worden prolactinomen vaak kleiner.

Andere mogelijke oorzaken:

• Stress leidt tot een verhoogde afgifte van prolactine. Dit is de meest voorkomende oorzaak.
• Ook andere gezwellen in de hypofyse kunnen een verhoogde prolactinespiegel veroorzaken. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een niet-functionerende tumor die op de hypofysesteel drukt en de werking van de hypofyse verstoort, of om een tumor die groeihormoon aanmaakt.
• Een verhoogde prolactinespiegel kan ook een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen. Het gaat onder meer om bepaalde medicijnen tegen misselijkheid, tegen depressie, kalmerende middelen en bloeddrukverlagende medicijnen.
• Een te trage werking van de schildklier kan ook de oorzaak zijn.

Klachten

Melkafscheiding uit de tepels komt voor. Dit wordt ook wel galactorrhoe genoemd.

Bij een grote hoeveelheid prolactine gaat de hypofyse minder geslachtsklierstimulerende hormonen aanmaken. Dit kan bij vrouwen onder meer leiden tot het uitblijven van de menstruatie (amenorroe) en botontkalking (osteoporose).

Bij mannen kan een tekort aan geslachtsklierstimulerende hormonen onder meer leiden tot minder zin in seks. Doordat de zaadballen minder testosteron aanmaken kunnen ook de secundaire geslachtskenmerken minder worden: de spierkracht neemt af en u heeft minder lichaamsbeharing.

Diagnose

De arts sluit eerst andere mogelijke oorzaken uit. Hij of zij gaat dus na of u zwanger bent, of u medicijnen gebruikt en hij of zij controleert de werking van de schildklier met behulp van een bloedonderzoek.

Vervolgens wordt meerdere malen het prolactinegehalte vastgesteld met een bloedproef. De tumor wordt opgespoord met een MRI-scan.

Behandeling

Een prolactinoom is goed te behandelen met medicijnen. Alleen bij lokale klachten of overgevoeligheid voor medicijnen wordt er geopereerd.

Onder invloed van de medicijnen geeft het prolactinoom niet alleen minder prolactine af, maar wordt de tumor ook kleiner. Na een aantal jaren zijn de medicijnen soms niet meer nodig. Ook als u stopt met de medicijnen, blijft u onder controle.

Meer informatie

• De Nederlandse Hypofyse Stichting heeft een boekje over prolactinomen. U kunt dit boekje bestellen via www.hypofyse.nl.
• Voor informatie over botontkalking kunt u terecht bij de Osteoporose Stichting (www.osteoporosestichting.nl).