Omgaan met hindernissen

Veranderen is niet makkelijk, want we zijn ‘gewoontedieren'

Actiever worden betekent dat u veel van uw gewoontes gaat veranderen. U zult merken dat veranderen niet zo eenvoudig is: we zijn echte ‘gewoontedieren’. Heel veel dingen doen we ‘gewoon’, omdat we het al lange tijd zo gewend zijn. We staan er niet echt meer bij stil.

Veranderen betekent dat u allerlei gewoonten gaat doorbreken. Dat lukt beter als u zich bewust bent van de hindernissen: allerlei zaken die veranderen moeilijk kunnen maken. Hieronder worden een paar van deze hindernissen beschreven.

De eerste hindernis: u bent bang voor schade aan uw rug

Er wordt tegen u gezegd: let niet te veel op de pijn, maar word weer actief. U bent echter minder actief geworden omdat u dacht dat u daarmee beschadiging van uw rug voorkwam. Waarschijnlijk heeft u gedacht: pijn is een waarschuwingssignaal, ik moet pijn daarom vermijden. Nu zult u dus misschien denken: als ik actiever word, loop ik meer kans dat ik mijn rug beschadig.

Allereerst: u hoeft niet bang te zijn voor schade aan uw rug. Uw rug is onderzocht aan de hand van de ‘rode vlaggen’. Daarmee is een bijzondere oorzaak van uw klachten uitgesloten. Het kan goed zijn dat u pijn voelt, maar u zult hiermee uw rug geen schade toebrengen.

Het is best mogelijk dat in het begin - dus als u weer actiever wordt - de pijn erger wordt. De reden is dat u een slechte conditie heeft. U heeft lange tijd niet veel gedaan, dus uw lichaam is niet veel gewend. Als u weer actiever wordt, zal uw lichaam - dus ook uw rug - protesteren. Maar: hoewel pijn vervelend is, hoeft u zich er niet door te laten kisten. Uw rug kan niet beschadigen door weer actiever te worden, ook al neemt de pijn eerst misschien toe. Als u ondanks de pijn doorzet en actiever wordt, wordt uw conditie beter en uw rug sterker. Na een tijdje zult u merken dat alles beter gaat, ook met uw rug. U zult meer activiteiten aan kunnen en steeds vaker ervaren dat uw rugpijn geen hindernis hoeft te zijn om een actief leven te leiden.

De tweede hindernis: kán ik wel veranderen?...

Misschien vraagt u zich af hoe het mogelijk kan zijn dat u opeens weer activiteiten zult gaan doen, die u door uw rugpijn al heel lang niet meer doet. Waarom zou u het nu wél kunnen?...Het eerste antwoord op deze vraag is dat u zich waarschijnlijk heeft laten leiden door de pijn. Dit werd al beschreven bij de eerste hindernis: u dacht dat u bepaalde activiteiten niet kon doen omdat ze pijn opleverden. Maar deze gedachte is onjuist: de pijn is géén teken dat u activiteiten niet kunt doen. Er zijn immers ook momenten dat u niets of weinig heeft gedaan, en toch erge rugpijn heeft.

Maar er speelt nog iets anders mee. Waarschijnlijk heeft u zich er al lang geleden bij neergelegd dat u door de rugpijn allerlei dingen niet doet. Bijvoorbeeld: een fietstocht maken. Het zal in dat geval ook wel lang geleden zijn dat u heeft geprobéérd te fietsen. Steeds als iemand voorstelt om een fietstocht te maken, is uw reactie: ik blijf wel thuis, want met mijn rug... Deze reactie is een automatisme geworden, een gewoonte. U gaat niet na of u werkelijk niet kunt fietsen, maar zegt meteen al: ik kan het niet...Wanneer u besluit om weer actiever te worden zult u merken dat er veel meer mogelijk is dan u dacht, bijvoorbeeld een fietstochtje maken. Veel mensen met rugpijn zijn u voorgegaan. Zij dachten ook dat er veel niet meer kon, maar hebben toch de draad weer opgepakt.

U krijgt hulp

Bovendien krijgt u hulp, bijvoorbeeld van een ergotherapeut, fysiotherapeut of een oefentherapeut Mensendieck of Cesar. Om bij het voorbeeld van de fietstocht te blijven, de therapeut kan:

• uitleg geven over het geleidelijk opbouwen van het fietsen (regelmatig fietsen, steeds een beetje langer, voldoende pauzes nemen...)
• samen met u bepaalde spieren oefenen (vooral uw rompspieren, de spieren die uw rug overeind houden...)
• uitleg geven over de fiets zelf (een goed zadel, de juiste hoogte van zadel en stuur...)

Met die hulp komt u ongetwijfeld veel verder dan u voor mogelijk houdt!

Kleine stappen

Het is niet zo dat u van de ene op de andere dag alles weer gaat doen wat u misschien jaren niet heeft gedaan. Het opbouwen van activiteiten gebeurt met kleine stappen. Deze stapjes worden zo gekozen, dat u elk nieuw stapje goed kunt halen. Het is belangrijk dat u de stapjes volgens plan uitvoert, of u nou veel of weinig last heeft. Anders wordt het effect onduidelijk en kunt u uw motivatie verliezen. Het is daarom beter kleine, haalbare stappen te kiezen. Laten we de fietstocht nog een keer als voorbeeld nemen. De fysiotherapeut of oefentherapeut laat u de eerste keer slechts drie minuten fietsen. Dat lijkt heel erg weinig, maar het is een begin. Als de drie minuten u goed afgaan, gaat u proberen vijf minuten te fietsen. Enzovoort. Stap voor stap leert u langer te fietsen en zo went u geleidelijk aan de inspanning. Uiteindelijk zult u weer samen met anderen een fietstocht kunnen maken.

Het is zoals het spreekwoord luidt: zelfs een wereldreis begint met één enkele stap...

De activiteiten versterken elkaar

We blijven nog even bij het voorbeeld van de fietstocht. Door het fietsen worden al uw spieren geleidelijk een beetje sterker. Dit heeft ook voordelen op andere gebieden. Het kan bijvoorbeeld zijn dat u, naast het fietsen, ook een oefenprogramma volgt voor uw rompspieren. Omdat uw spieren door het fietsen sterker worden zal ook het oefenprogramma beter lopen!

En het mooiste is: uw zelfvertrouwen groeit met de week. Langzaam maar zeker komt u er achter dat u allerlei zaken wel degelijk kunt. Uw lichaam en rug blijken sterker te zijn dan u dacht. Uw doorzettingsvermogen blijkt groter te zijn dan u dacht. U blijkt ook nog heel wat te kunnen leren. Enzovoort: steeds groeit uw zelfvertrouwen een beetje. Hierdoor wordt het gemakkelijker nieuwe dingen te ondernemen. Uw groeiend zelfvertrouwen werkt door in alles wat u doet - alsof u fietst met de wind in de rug. Samengevat: er zijn heel wat antwoorden te geven op de vraag waarom u opeens weer activiteiten zou kunnen doen, ook nadat u jaren nauwelijks actief was. Waarschijnlijk zult u ontdekken dat u veel meer kunt dan u voor mogelijk hield, ondanks uw rugklachten.

De derde hindernis: veranderingen brengen onzekerheid met zich mee

Wanneer u verandert, komt u in een nieuwe, nog onbekende situatie terecht. Daarom brengt elke verandering onzekerheid met zich mee. U weet wat u heeft, niet wat u krijgt. Veranderen roept daarom vragen en twijfels op:

• Mijn partner is nu gewend om veel alleen te doen. Misschien vindt hij/zij dat wel prettig en wil hij/zij niet meer zo veel met mij samen doen...
• Als het me lukt om actiever te worden, kan ik straks misschien wel weer werken. Maar op mijn leeftijd krijg ik toch nooit meer een baan?...
• Jarenlang kon ik door mijn rug niet fietsen. Als ik dat nu opeens wel doe, denkt iedereen: hij/zij heeft zich al die tijd aangesteld...
• Als ik ga sporten, zal mijn partner daar rekening mee moeten houden. Ik denk niet dat hij/zij het leuk zal vinden om twee avonden in de week alleen met de kinderen te zitten...

Aan deze vragen en twijfels kunt u niet ontkomen. Ze horen erbij als u besluit om dingen in uw leven te veranderen. Probeer altijd voor ogen te houden waaróm u verandert: u wilt af van de neergaande spiraal die door uw rugpijn is ontstaan. Dat doel maakt het veranderen van uw leven de moeite waard, ook al zitten er vervelende of onzekere kanten aan.

“Vroeger was ik altijd angstig, bang voor het onbekende. Door een ernstige ziekte ben ik een keer gedwongen geweest mijn leven behoorlijk om te gooien en daardoor heb ik ontdekt dat veranderingen ook positief kunnen zijn. Om een voorbeeld te geven: ik heb door mijn ziekte een tijd niet kunnen werken. Daardoor kreeg ik tijd om te lezen, écht te lezen. Lezen was voor mij: een tijdschrift doorbladeren of een beetje kijken in een folder… Toen ik serieus begon te lezen, ‘echte boeken’, was dat heerlijk. Wat een rijkdom!... Dus iets veranderen vind ik niet meer zo moeilijk. Ik sta er veel meer voor open, omdat ik gemerkt heb dat je altijd onverwachte beloninkjes krijgt…”

De vierde hindernis: voor uw partner en andere naasten kunnen veranderingen negatief zijn

U en uw naasten zijn gewend op een bepaalde manier te leven. U wilt daarin bepaalde dingen veranderen. Uw naasten krijgen daar natuurlijk ook mee te maken, al is het zijdelings. Soms zijn de gevolgen van de veranderingen voor uw naasten negatief.

Stel dat u door uw rugpijn geen auto meer bestuurt. Als onderdeel van uw plan om weer actiever te worden, besluit u weer zelf te gaan rijden, al was het maar om af en toe alleen iets te ondernemen. Uw partner is hier niet blij mee. Hij of zij vindt het leuker om zelf te rijden en had bovendien de auto altijd tot zijn of haar beschikking. Uw partner kan dan de neiging hebben bepaalde veranderingen tegen te houden.

Als u een plan gaat maken om weer actiever te worden, is het daarom aan te raden te bekijken wat de gevolgen voor uw naasten zijn. U hoeft zich daardoor niet tegen te laten houden. Wel is het goed om vooraf met uw naasten te praten over uw plannen. Door uw plan goed uit te leggen, zullen uw naasten het beter begrijpen en er gemakkelijker aan meewerken. En: als uw naasten écht problemen hebben met een plan, kunt u op uw beurt proberen het plan iets aan te passen.

Veranderen is goed mogelijk!

Hierboven zijn een paar hindernissen beschreven, die het moeilijk kunnen maken om te veranderen. Laat u hierdoor vooral niet afschrikken. U zult niet met alle hindernissen te maken krijgen. Bovendien: hoewel veranderen moeilijk kan zijn, hebben veel mensen met rugklachten bewezen dat ze het kunnen, dat ze weer actief kunnen worden. U bent dus niet de eerste die het doet en u zult niet de laatste zijn.

Houd altijd goed voor ogen waarom u wilt veranderen. U bent de afgelopen jaren door uw rugklachten steeds minder gaan doen. Nu heeft u een keuze: u kunt zich neerleggen bij uw huidige situatie óf u kunt, met hulp, een nieuw begin maken en stap voor stap weer een leven gaan leiden zoals ú dat graag wilt.

“Het zijn vooral de gedachten vooraf die het me moeilijk maakten om weer actiever te worden. Dat lukt me nooit... Dat gaat vast niet goed... Dat levert alleen maar pijn op... Een eindeloze rij negatieve gedachten die me tegen hielden om daadwerkelijk iets te ondernemen. Achteraf viel het me mee. Het bleek dat het me wel lukte, dat het wel goed ging, dat ik geen pijn kreeg... Het is dus inderdaad zoals het spreekwoord zegt: men lijdt het meest onder het lijden dat men vreest...”

Tot slot

Verandering is moeilijk, dat staat vast. Zelfs als u een keurig stappenplan maakt zoals hier beschreven, is het nog niet altijd gemakkelijk om uw rugpijn aan te pakken. Het is een proces van vallen en opstaan, waarbij u de ene keer winst haalt en de andere keer weer een beetje verliest. De kunst is volhouden. Uiteindelijk zal de winst dan groter zijn als u volhoudt dan wanneer u opgeeft. Steeds een beetje meer actief worden, of dat nu heel langzaam gaat of wat sneller, zal uiteindelijk veel winst opleveren. Probeer daarom altijd de draad weer op te pakken, ook als het een tijd wat minder is gegaan.

Als u merkt dat u moeite heeft het plan vol te houden, vraag dan hulp van een ergotherapeut, fysiotherapeut, oefentherapeut of een manueel therapeut. Hij of zij kan u professionele ondersteuning bieden en meer tips en adviezen geven over hoe u het bewegen kunt volhouden. Tijdens de uitvoering van het plan zult u bovendien tussentijdse gesprekken voeren. Hierin bespreekt u hoe het gaat en wat de eventuele hindernissen zijn. Problemen kunnen op die manier tijdig worden opgespoord en opgelost.