Onderwerpen

Persoonlijke doelen, praktische oefeningen

Mensen met ADHD hebben vergelijkbare problemen: moeite met organisatie en planning, op tijd komen, opruimen, omgaan met geld, de persoonlijke administratie bijhouden enzovoort. Dit soort onderwerpen komen in de cursus aan bod.

De aanpak is steeds dezelfde, zowel bij individuele als bij groepscoaching. De eerste stap is om een concreet probleem te kiezen. Bijvoorbeeld: omgaan met geld. Over dat probleem geeft de therapeut voorlichting: hoe hangt het precies samen met ADHD? Zo krijgt u meer inzicht en dat helpt om na te denken over oplossingen. Daarmee komen we bij de volgende stap: oplossingen bedenken. U doet dat op basis van een persoonlijk doel: het gaat er tenslotte om wat u wilt - en denkt te kunnen - bereiken. De vierde stap is om samen met de therapeut een oplossing te kiezen en deze in de vorm van een huiswerkopdracht te gieten, zodat u thuis kunt oefenen. De vijfde en laatste stap is dat bij de volgende bijeenkomst de huiswerkopdracht wordt besproken: wat ging er goed, wat niet en hoe kan het een volgende keer beter?

Problemen die veel voorkomen

Hieronder bespreken we een aantal problemen die veel mensen met ADHD zullen herkennen. Per onderwerp beschrijven we wat er vaak misgaat en hoe dit tijdens een coachingsbijeenkomst aangepakt wordt.

Planmatig werken

Veel mensen met ADHD hebben moeite om een bepaald klusje helemaal te doen: te beginnen, vol te houden en af te maken. Ze kunnen zich voornemen naar een lotgenotenbijeenkomst te gaan, maar geven zich vervolgens niet op. Ze kunnen besluiten naar de huisarts te gaan, maar vergeten een afspraak te maken, zodat ze uiteindelijk niet gaan. Ze bestellen een boek via internet, maar vergeten de rekening te betalen.

Dit punt komt bij verschillende onderwerpen terug. Wat geoefend moet worden is dat iemand leert om doelgerichter te werken: stap voor stap naar een bepaald doel te gaan.

Werken met agenda en horloge

De meeste volwassenen met ADHD gebruiken geen agenda. Vaak hebben ze er niet eens een. Als ze er wel een hebben, vergeten ze er in te kijken. Weer anderen proberen afspraken te onthouden met briefjes, 'geeltjes' en bierviltjes, maar die raken meestal zoek.

Plannen en organiseren zonder agenda is onmogelijk. Een onderdeel van coaching is daarom vaak om met een agenda te leren werken. Dat gebeurt stapsgewijs: een agenda kopen, daarin de vaste afspraken noteren, leren om de agenda altijd mee te nemen, dagelijks op een vast tijdstip in de agenda kijken, beslissen welke zaken voorrang moeten krijgen enzovoort.

Sommige mensen werken graag met een agenda die ze ergens kunnen ophangen, op de ijskast of aan de binnenkant van de voordeur, zodat ze hem niet over het hoofd kunnen zien. Een A4-tje met een weekschema erop is dan een goede oplossing.

Vaak wordt dit onderdeel gecombineerd met het leren werken met een horloge. Daarvoor geldt hetzelfde als een agenda: de meeste mensen met ADHD hebben geen horloge, raken hem kwijt of kijken er niet op. Tegelijk is hun gevoel voor tijd slecht: ze schatten de benodigde tijd voor activiteiten slecht in en komen te laat op afspraken.

"Mijn vrouw bewaart al jaren mijn agenda's. Op zolder staat inmiddels een heel rijtje. Prachtige agenda's, zo goed als nieuw, er staat vrijwel niets in... Ze heeft me wel eens uitgelegd waarom ze ze bewaart, ja, maar dat ben ik vergeten..."

Ordelijk werken

Aan een of andere activiteit beginnen, dat gaat wel. Maar die activiteit vervolgens afmaken, dat is een ander verhaal. Mensen met ADHD hebben moeite met dingen die langdurige aandacht vragen. Ze zijn snel afgeleid of verveeld, weten na een pauze niet meer wat ze aan het doen waren en beginnen dan maar iets anders.

Coaching kan helpen met heel praktische maatregelen: elke week een of een aantal vaste taken uitvoeren op een vast tijdstip, werken met een timer, voldoende pauzes inlassen enzovoort.

"Wat bij mij goed werkt is dat ik mijn bureau opruim voordat ik aan iets nieuws begin. Een schone lei, letterlijk bijna. Op de een of andere manier geeft dat ruimte in mijn hoofd en kan ik me beter concentreren..."

Omgaan met geld

Geld en ADHD, dat is vaak lastig. Bij de een is de financiële administratie een puinhoop (met aanmaningen en boetes als gevolg), de ander koopt impulsief veel te dure schoenen en nummer drie kan het gokken niet laten. Met een laag inkomen leidt dat snel tot schulden en alle ellende die dat tot gevolg heeft, tot schuldsanering aan toe.

Bij coaching leert u allerlei handigheidjes om financieel wat ordelijker te worden: altijd met een boodschappenlijstje naar de winkel gaan, gepast geld meenemen, pin- en creditcard thuislaten, gebruik maken van automatische incasso, giroafschriften altijd openmaken en meteen opbergen, overleggen met de partner bij aankopen boven een bepaald bedrag enzovoort.

"Stuur mij zonder lijstje naar de supermarkt en ik kom op een doodgewone dinsdag thuis met de ingrediënten voor een Kerstmaal... Lekker hoor, hartstikke gezellig, maar op den duur wordt het kostbaar. Bovendien sta ik er niet bij stil dat het tijd kost zo'n maaltijd te bereiden. En veel tijd heb je niet als je om half acht hebt afgesproken om te gaan tennissen..."

Medicijnen nemen

Bepaalde medicijnen die bij ADHD worden gebruikt werken optimaal als u het doktersvoorschrift nauwkeurig volgt: op de juiste tijd en in de juiste hoeveelheid. Vooral het tijdstip van inname luistert nauw. Sommige medicijnen zijn snel uitgewerkt. Daarbij kan een reboundeffect optreden: de ADHD-verschijnselen worden extra sterk ervaren. Het is dus zaak om op tijd een nieuwe dosis te nemen. Veel mensen met ADHD hebben daar moeite mee en hebben daardoor minder baat bij hun medicijnen dan ze zouden kunnen hebben.

'Medicatietrouw' kan een onderwerp zijn van coaching. De eerste stap is vaak om nog eens goed uit te leggen hoe de medicijnen werken en waarom het nodig is het voorschrift nauwkeurig te volgen. Daarnaast vinden veel mensen hulpmiddelen handig: een medicijndoosje, een medicijnwekker, gebruik maken van het alarm op de telefoon. Er zijn tegenwoordig overigens ook langwerkende medicijnen, waarbij het reboundeffect niet zo'n probleem is.

Communiceren

Mensen met ADHD hebben in sommige opzichten moeite met communiceren. Ze kunnen slecht luisteren, anderen niet laten uitpraten, er veel te snel van alles uitflappen en ze schatten emoties van een ander niet altijd goed in.

Met verschillende eenvoudige maatregelen en oefeningen valt er al heel wat te verbeteren. Zorg dat er tijdens een gesprek weinig afleiding is (geen muziek, geen andere gesprekken, een rustige omgeving), kijk een ander aan, vat samen wat een ander heeft gezegd, maak korte aantekeningen van invallen en breng die later ter sprake.

Relatie met de partner

Ook de relatie met de partner kan aan de orde komen. Er zijn nogal eens problemen. Soms wordt ADHD als excuus gebruikt voor ongewenst gedrag (drinken, afspraken vergeten, gokken...). Het kan ook zijn dat de relatie onevenwichtig wordt, omdat de partner te veel praktische zaken moet overnemen. En soms is er in alle chaos nauwelijks tijd en ruimte voor intimiteit zodat de seksuele relatie te lijden heeft.

Ook hier geldt: met vrij eenvoudige maatregelen valt er veel winst te halen. Bewust tijd voor elkaar vrij maken, elke dag samen de dag even doornemen, zo nu en dan een avondje uit of een weekend weg, geregeld stilstaan bij hoe het met de relatie gaat.

"Voor de meeste mensen is het domweg een gewoonte om op tijd de rekeningen te betalen. Door mijn ADHD mis ik talent voor gewoontevorming. Ik struikel al improviserend door het leven, daar komt het zo'n beetje op neer. Maar ik geef niet op. En als ik dat zo nu en dan wel doe, dan is er altijd nog mijn man die het niet opgeeft."