Overzicht

Behandelingen

De behandeling kan bestaan uit de volgende stappen:

• actief blijven
• pijnbestrijding
• operatie, andere behandelingen

Keuzehulp

Samen met uw behandelaar overlegt u welke behandeling voor u – in uw specifieke situatie - geschikt is. Uw eigen wensen spelen dus een belangrijke rol in de beslissing. Om u te helpen bij het maken van een keuze, kunt u gebruik maken van de speciaal hiervoor gemaakte Keuzehulp Hernia in de onderrug. Deze vindt u op de website van de Nederlandse Vereniging van Rugpatiënten 'de Wervelkolom': www.nvvr.nl.

De Consultkaart Lage rughernia biedt een helder overzicht van uw mogelijheden voor een behandeling. Zie hiervoor www.nvvr.nl of www.consultkaart.nl.

Geen bedrust!

Let op: bedrust maakt geen onderdeel uit van de behandeling! Veel mensen denken dat dat wel zo is. Vroeger werd inderdaad aangeraden om veel te rusten, maar de medische inzichten op dit gebied zijn sterk veranderd. Om alle misverstanden hierover uit de weg te ruimen, besteden we hier eerst kort aandacht aan bedrust.

Veel mensen denken dat ze bij een hernia ‘plat' moeten, maar dat is allang niet meer zo. Hoe minder bedrust, hoe beter. U krijgt daarom het advies om gedoseerd rust te nemen. Dit wil zeggen: u doet het rustiger aan, gedwongen door uw klachten, maar blijft toch zo actief mogelijk. Sommige mensen krijgen het advies om de rug tijdelijk te ontlasten op vooraf bepaalde tijdstippen. Bijvoorbeeld gedurende twee tot drie dagen driemaal een half uur per dag ('s morgens, 's middags, ‘s avonds) te rusten.

"Mijn vader heeft vroeger ook een hernia gehad en hij moest zes weken platliggen. Vreselijk vond hij dat, de hele dag een beetje liggen niksen. Hij was juist iemand die bezig moest zijn. Het gevolg was dat hij heel chagrijnig werd, dus voor de rest van het gezin was het ook geen pretje. Wij kregen de volle laag. Zelf heb ik nu ook een hernia, maar mijn dokter raadt me juist aan om in beweging te blijven. Daar ben ik eigenlijk wel blij mee, want ik moet er niet aan denken om de hele dag in bed te liggen."

Actief blijven

De huisarts zal u adviseren om gewoon uw dagelijkse dingen te blijven doen. Althans: voor zover de klachten dit toelaten. Probeer handelingen en activiteiten die in het begin nog moeite kosten, langzaam weer op te bouwen. U kunt hier eventueel begeleiding bij krijgen, onder meer van een ergotherapeut.

Het streven is dat u na vier tot zes weken uw dagelijkse handelingen weer zelfstandig doet: u verzorgt zichzelf weer, kunt zelfstandig naar het toilet, kleedt uzelf aan en uit, enzovoort. Als u nog klachten heeft, is het goed een start te maken met een activiteitenplan. Dit is een plan dat u opstelt samen met uw behandelaar en dat u helpt om actief te blijven (met vooraf bepaalde rustpauzes). Deze aanpak wordt een tijdgebonden aanpak genoemd. Elders vindt u hierover meer informatie.

Als u eenmaal de dagelijkse handelingen weer heeft hervat, is het volgende doel om meer belastende activiteiten op te bouwen, zoals u die ook had voordat u een hernia kreeg. U gaat weer aan het werk, u sport weer, u verzorgt zelf uw kinderen weer, enzovoort. Ook dit kunt u opnemen in het activiteitenplan.

Binnen zes tot twaalf weken functioneren de meeste mensen weer zoals ze dat voor de hernia deden.

Oefeningen

Oefeningen kunnen helpen om weer actief te worden. De oefeningen doet u naast het stappenplan. Veel mensen laten zich hierbij begeleiden door een fysiotherapeut of oefentherapeut.

Pijnbestrijding

Als u veel last heeft van pijn, bijvoorbeeld omdat de pijn u erg hindert bij het bewegen, kan het nuttig zijn korte tijd pijnstillers te gebruiken. U gebruikt deze volgens een vast voorschrift: op bepaalde tijden, in een bepaalde hoeveelheid en voor een afgebakende periode. U gebruikt ze dus niet op momenten dat u veel last heeft van de pijn.

Meestal zijn eenvoudige pijnstillers, zoals paracetamol, voldoende. Soms is het beter een ontstekingsremmende pijnstiller (NSAID) te gebruiken en zo nodig een van opium afgeleide pijnstiller. Een combinatie van medicijnen, bijvoorbeeld een NSAID én morfine, kan soms nodig zijn om de pijn onder controle te krijgen.

Het lukt niet altijd om de pijn te verminderen met medicijnen, bijvoorbeeld omdat u te veel last heeft van de bijwerkingen. In dit geval kan een pijnspecialist soms een injectie geven om de pijnlijke zenuwwortel te behandelen. Deze injectie heet ook wel epidurale injectie of wortelblokkade, en kan op korte termijn verlichting geven.

"Dokter, zei ik, geeft u me alstublieft een koffer met pijnstillers!... Maar dat was duidelijk niet de bedoeling. Ik schrijf voor drie dagen pijnstillers voor, zei hij, daarna zien we verder. Ik heb er nog twee dagen bij weten te praten, maar toen was hij echt onverbiddelijk. Terecht ook, want de pijn was toen al een stuk minder..."

Operatie, andere behandelingen

Als de hierboven beschreven maatregelen niet helpen kan een operatie nodig zijn. Het doel van een operatie is om de beknelling van de zenuwwortel ongedaan te maken. Dat kan vaak door een stukje van de tussenwervelschijf of de wervelboog te verwijderen. Hoe een operatie precies wordt uitgevoerd hangt natuurlijk ook af van de plaats van de hernia.

Na een operatie duurt het herstel ongeveer vier tot zes weken, afhankelijk van de operatietechniek. In deze tijd worden mensen begeleid door een fysiotherapeut of oefentherapeut. Door oefeningen te doen wordt de belastbaarheid van de rug geleidelijk weer groter. De meeste mensen zijn na acht weken helemaal hersteld en kunnen dan ook weer werken.

Sommige mensen denken dat een operatie een beter resultaat geeft dan de 'gewone' behandeling (rustig opbouwen van dagelijkse activiteiten in combinatie met oefeningen en eventueel pijnbestrijding), maar dit is voor de langere termijn niet het geval. In de eerste drie maanden hebben deze 'conservatieve' behandelingen daarom meestal de voorkeur.

"Ik dacht: één operatie en ik ben van al het gezeur af... Maar zo werkt het dus niet. Door de operatie werd mijn been beter, maar de pijn was er nog steeds. Na de operatie begon pas het echte herstel: veel oefenen en stap voor stap weer allerlei dingen gaan doen. Pas na een jaar hard werken voelde ik me echt weer de oude..."

Andere behandelingen

Naast genoemde behandelingen, zijn er nog enkele experimentele behandelingen, bijvoorbeeld een laserbehandeling. Het kan zijn dat de arts u voorstelt zo'n behandeling te volgen of dat u dit zelf overweegt, bijvoorbeeld door informatie op het internet. Wat u ook doet, laat u in ieder geval goed informeren over de voor- en nadelen. De (langetermijn)effecten zijn nog niet of onvoldoende wetenschappelijk bewezen.