Een verstoord evenwicht

Tekort

Welke klachten er precies ontstaan, hangt af van het hormoon waar een tekort aan is.

Oorzaak

De meest voorkomende oorzaak is een goedaardige tumor in de hypofyse (adenoom). Maar er zijn ook andere oorzaken mogelijk. Een minder goed functionerende hypofyse kan aangeboren zijn of het gevolg van bestralingen of hersenbeschadiging. Ook ernstig bloedverlies bij een bevalling kan zorgen voor een slecht functionerende hypofyse.

Adenoom

Zoals gezegd is een goedaardige tumor in de hypofyse (adenoom) de meest voorkomende oorzaak van een hypofysestoornis. Het adenoom drukt op de hypofyse, waardoor deze niet goed meer in staat is zijn taak uit te oefenen. Het gevolg is vaak dat de hypofyse onvoldoende hormonen afgeeft en dat er een tekort ontstaat.

Sommige adenomen maken zelf hormonen aan: er kan dan naast hypopituïtarisme ook een overschot aan een bepaald hormoon ontstaan.

Niet-endocrien adenoom

Een adenoom dat hormonen afgeeft, wordt wel een functionerend adenoom genoemd. Een ‘gewoon’ adenoom is een niet-functionerend adenoom of niet-endocrien adenoom.

Functionerende adenomen worden vaak eerder ontdekt: ze geven eerder klachten omdat ze hormonen afgeven. Niet-functionerende adenomen worden meestal pas ontdekt als ze zo groot zijn gegroeid dat de hypofyse in de verdrukking komt of als ze klachten als slecht zien en hoofdpijn veroorzaken.

Gevolg

Welke klachten er ontstaan, heeft te maken met het hormoon waar een tekort aan is. In het begin zijn de klachten vaak vaag en algemeen, geleidelijk nemen ze in ernst toe.

Meerdere tekorten

Als de hypofyse niet goed meer werkt, ontstaat er vaak een tekort aan meerdere hormonen. Toch is niet goed te voorspellen in welke volgorde de hormonen gaan ontbreken. Daarom kan het klachtenpatroon van persoon tot persoon verschillen.

Bij de meeste mensen begint hypopituïtarisme met een tekort aan groeihormoon. Daarop volgt een tekort aan gonadotrofines: luteïniserend hormoon (LH) en follikelstimulerend hormoon (FSH). In de loop der jaren kan de afgifte van schildklierstimulerend hormoon (TSH), bijnierschorsstimulerend hormoon (ACTH) en prolactine ook minder worden.

Een ander woord voor een tekort aan een of meerdere hypofysehormonen is hypopituïtarisme. Als er een tekort is aan alle hypofysehormonen heet dit panhypopituïtarisme.

Lokale klachten

Er ontstaan niet alleen klachten die te maken hebben met een tekort aan hormonen. Daarnaast kunnen er klachten ontstaan door de ruimte die het adenoom in het hoofd inneemt (lokale klachten). Het is mogelijk dat u hoofdpijn krijgt of slechter gaat zien.

Behandeling

Het is belangrijk dat hypopituïtarisme behandeld wordt. Het lichaam kan niet goed functioneren zonder hypofysehormonen. Als hypopituïtarisme niet of niet tijdig behandeld wordt, kan hypopituïtarisme zelfs levensbedreigend zijn. Door de behandeling zult u zich veel beter voelen: de kwaliteit van uw leven neemt weer toe.

“Toen ik net de diagnose had, heb ik me op internet suf gezocht naar informatie. Op een gegeven moment kwam ik terecht op een blog van een meisje met hypopituïtarisme. Bij haar was de diagnose veel te laat gesteld… en ze is overleden. De laatste pagina’s van haar site waren geschreven door haar vriend, daarin vertelde hij over de begrafenis. Daar was ik wel even stil van, hoor. Ik bedoel: zo vanzelfsprekend is het allemaal niet… In het begin wilde ik nog wel eens mopperen dat ik zoveel pillen moest slikken en zo, en dat ik vaak op controle moest… maar daar hoor je mij nu niet meer over.”

De behandeling bestaat vrijwel altijd uit medicijnen. De medicijnen vullen het tekort aan hormonen aan. Deze behandeling heet ook wel substitutietherapie: substitutie is een ander woord voor vervanging.

Als het adenoom erg groot wordt, kan het op de oogzenuwen gaan drukken. Hierdoor kunnen problemen met zien ontstaan: delen van het gezichtsveld vallen dan weg. Als dit dreigt te gebeuren, kan het adenoom ook operatief verwijderd worden. Meer informatie over de verschillende behandelvormen vindt u verderop.

Beschrijving

Hieronder beschrijven we wat er in uw lichaam gebeurt als er een tekort aan één bepaald hormoon is. Met welke klachten krijgt u te maken? Is er een behandeling mogelijk? Hoe komt de arts er eigenlijk achter wat er met u aan de hand is? Deze vragen worden hieronder beantwoord.

Let op: we gaan hierbij steeds uit van één hormoon. In de praktijk bestaan er vaak meerdere tekorten en/of overschotten naast elkaar.