Oorzaken

Vooraf: over het woord ‘hernia'

Tot nu toe hebben we het woord 'hernia' gebruikt zoals de meeste mensen dit doen: om hun aandoening te beschrijven. Dit klopt niet helemaal. Hernia (letterlijk 'uitstulping') is de oorzaak van uw aandoening. Een hernia heet voluit 'hernia nucleus pulposes': uitstulping van de tussenwervelschijf.

De officiële naam voor uw aandoening is 'lumbosacraal radiculair syndroom', dus: het klachtenpatroon dat ontstaat door beknelling van een zenuwwortel. Een ander woord hiervoor is 'radiculopathie': aandoening van de radix. Er kunnen nog meer oorzaken zijn voor dergelijke pijn, maar een hernia is verreweg de meest voorkomende.

Oorzaken van het lumbosacraal radiculair syndroom

Een lumboscacraal radiculair syndroom ontstaat dus omdat een zenuwwortel in de rug bekneld raakt. De meest voorkomende oorzaken hiervan zijn:

• een hernia: een uitstulping van de tussenwervelschijf
• stenose: vernauwing van het wortelkanaal of het wervelkanaal

Hernia: een uitstulping van de tussenwervelschijf

De zenuwwortel kan bekneld raken door een uitstulping (hernia) van de tussenwervelschijf. De uitstulping drukt dan tegen de zenuwwortel aan: u heeft hier in de vorige paragraaf al over kunnen lezen.

Het kraakbenige gedeelte van de tussenwervelschijf kan beschadigd raken, zodat de kern kan gaan uitpuilen en tegen de zenuwwortel aandrukt. Zo'n uitpuiling ontstaat in verreweg de meeste gevallen in de onderste twee tussenwervelschijven van de lendenwervels, maar kan in de hele rug voorkomen. De zenuw kan ook ontstoken raken waardoor deze nog gevoeliger wordt voor druk.

Bij jongere mensen (tot 45 jaar) is een hernia de meest voorkomende oorzaak van radiculaire klachten.

De uitpuilende kern van de tussenwervelschijf drukt tegen de zenuwwortel. Hierdoor ontstaan uitstralende klachten in het been.

Afwijkingen van de tussenwervelschijf komen overigens bij veel mensen voor. Dit komt omdat bij iedereen in de loop der jaren de tussenwervelschijf minder sterk en stugger (minder elastisch) wordt. Deze afwijkingen leiden echter lang niet altijd tot radiculaire klachten.

"Ik ben 73, dus ik was wel een beetje verbaasd om een hernia te krijgen. Ik dacht dat mijn klachten te maken hadden met artrose of zoiets. Maar volgens de dokter had het daar niets mee te maken. Een hernia komt volgens hem op mijn leeftijd niet zo vaak voor, maar is ook niet echt zeldzaam."

Stenose: vernauwing van het wortel- of wervelkanaal

Er is nog een andere veel voorkomende oorzaak voor het lumbosacraal radiculair syndroom: een vernauwing van het wortelkanaal.

De zenuwwortels vertakken zich van het ruggenmerg en lopen door openingen tussen twee wervels. Zo'n opening tussen twee wervels is het wortelkanaal. Bij het ouder worden of door artrose vernauwt deze opening zich. Zo'n vernauwing heet stenose: Het Griekse woord 'stenos' betekent 'nauw'.

De zenuwwortel heeft door de vernauwing minder ruimte en kan bekneld raken. Dit verschijnsel heet een lumbaal kanaalstenose. Deze beknelling kan weer een irritatie van de zenuwwortel veroorzaken, waardoor pijnklachten met een typisch patroon ontstaan: ze treden op bij het lopen en als u langere tijd staat, ze nemen weer af als u gaat zitten. Dit klachtenpatroon wordt ook wel neurogene claudicatie genoemd.

Het wervelkanaal kan ook vernauwd raken, er is dan sprake van een wervelkanaalstenose. Ook hierbij raakt de zenuwwortel bekneld.

Stenose komt bij veel mensen voor, maar lang niet iedereen krijgt klachten. Stenose kan in de hele rug optreden.

Een hernia en stenose kunnen samengaan

Bij radiculaire pijn kunnen een hernia (uitpuilende tussenwervelschijf) en stenose beide een oorzaak zijn, dus in combinatie met elkaar. Wanneer er sprake is van een hernia, is er vaak ook een vernauwing van het wortelkanaal. In veel gevallen drukt een uitpuilende tussenwervelschijf tegen een zenuwwortel, die door stenose van het wortelkanaal toch al minder ruimte heeft.

Soms blijft oorzaak onduidelijk

Het komt ook geregeld voor dat er geen hernia of stenose ontdekt kan worden, terwijl iemand wel last heeft van pijn. Artsen denken dat de oorzaak van de ontsteking dan alweer is verdwenen, terwijl de ontsteking zelf nog wel bestaat.

Het kan ook zijn dat een uitpuilende tussenwervelschijf geen zenuwwortel raakt. Dit komt bijvoorbeeld voor als de uitstulping naar achteren plaatsvindt. Mensen met zo'n hernia merken die zelf bijna nooit op. Waarschijnlijk heeft zo'n 20 tot 30% van alle mensen zonder klachten een dergelijke uitstulping of hernia - zonder dat ze het weten!

Hoe zit het dus met het woord ‘hernia'?

Waarschijnlijk begrijpt u nu beter dat het woord ‘hernia' in het dagelijks spraakgebruik verkeerd wordt gebruikt. Officieel is het als volgt:

oorzaak: hernia en/of stenose > gevolg: beknelling van een zenuwwortel > gevolg: uitstralende (radiculaire) klachten in het been (soms gepaard gaand met andere klachten, zoals gevoelsstoornissen en krachtsverlies).

Gemakshalve volgen we hier toch het dagelijks spraakgebruik en bedoelen we met ‘hernia' de hele aandoening, dus het lumbosacraal radiculair syndroom.