Het samenstellen van een dieet: praktische tips

Vraag advies aan de diëtist

Soms is een dieet niet zo ingewikkeld. Als u een eenvoudig te vermijden product zoals aardbeien niet meer kunt eten, is een ingewikkeld dieet niet nodig. In aardbeien zitten geen voedingsstoffen die u niet uit andere voeding kunt halen, dus u kunt ze uit uw voeding weglaten.

Lastiger wordt het als het om voedingsmiddelen gaat die in veel producten zijn verwerkt. Bijvoorbeeld: koemelk. Het is dan belangrijk precies te weten in welke producten koemelk ‘verborgen' kan zitten. U vindt die informatie onder meer op het etiket. Daarnaast heeft het Voedingscentrum veel informatie. Zie: www.voedingscentrum.nl.

Soms is het erg lastig zelf een dieet samen te stellen. Er blijken dan zoveel producten ‘verboden' te zijn... Het gevaar bestaat zelfs dat u een tekort aan bepaalde voedingsstoffen krijgt. U kunt bepaalde voedingsmiddelen niet eten, maar dat betekent wel dat u uw dagelijkse voeding moet aanvullen met andere voedingsmiddelen. Als u dat niet doet, ontstaat een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, en dat kan allerlei klachten geven.

In zo'n geval is de hulp van een (bij voorkeur gespecialiseerde) diëtist nodig. Hij of zij kan een dieet voor u samenstellen dat geen schadelijke voedingsstoffen bevat, maar wel alle voedingsstoffen die u nodig heeft om gezond te blijven.

Eventueel kan uw arts voedingssupplementen voorschrijven. Ook de diëtist kan deze adviseren. Let op: voedingssupplementen worden in de meeste gevallen niet vergoed door de zorgverzekeraar.

"Ik heb een jaar lang een koksopleiding gedaan, dus ik dacht dat ik er met een dieet zelf wel uit zou komen. Maar het was me veel te ingewikkeld. Via de huisarts kon ik bij een diëtist terecht en die heeft me fantastisch geholpen. Wat ik leuk vond was dat ze me weer leerde hoe ik zelf m'n eten kon samenstellen. Alsof ik weer in de schoolbanken zat..."

Rekening houden met kruisallergie

Kruisallergie betekent dat er een reactie optreedt op stoffen die familie van elkaar zijn of die chemisch nauw verwant zijn. Een voorbeeld: koemelkallergie gaat vaak gepaard met allergie voor geitenmelk en schapenmelk, notenallergie betreft vaak meerdere typen noten. Als u gevoelig bent voor mosselen, is de kans aanwezig dat u ook gevoelig bent voor andere schaal- en weekdieren.

Als besloten wordt om een voedingsmiddel uit het dieet weg te laten, is het daarom zaak óók te letten op verwante producten. Dat wil niet zeggen dat het altijd nodig is om een hele familie van producten uit het dieet te verwijderen. Dat zal moeten blijken uit uw reacties. De arts en diëtist zullen hier op letten.

Voedselallergie en inhalatieallergie

Ook kan een kruisallergie bestaan tussen inhalatieallergenen en voedselallergenen. U bent dan overgevoelig voor een bepaald voedingsmiddel én voor iets wat via de ademhaling het lichaam binnenkomt.

Een bekend voorbeeld is het vaak tegelijkertijd voorkomen van allergie voor berkenpollen (die u inademt) en hazelnoten. De planten zijn familie van elkaar. Er komen ook kruisreacties voor die niet voortkomen uit het feit dat de stoffen familie van elkaar zijn. Waarschijnlijk zitten er in deze producten bepaalde stoffen die chemisch erg op elkaar lijken. Zie het overzichtje. Let op: wanneer de kruisallergie groenten en fruit betreft, dan geldt dit meestal alleen voor de rauwe producten. Zodra de betreffende groente- of fruitsoort is verwarmd, fijngemaakt of anderszins bewerkt geeft het vaak geen klachten meer. Dit geldt niet voor noten en pinda's.

De combinatie van inhalatieallergie en voedselallergie komt bij verscheidene producten voor.

Welke stoffen spelen vaak een rol bij voedselallergie?

Hieronder staan voedingsmiddelen die relatief vaak een rol spelen bij een volwassene met voedselallergie. Het is niet de bedoeling dat u al deze producten vermijdt: dan zou u een tekort aan voedingsstoffen kunnen krijgen en ook dat kan tot klachten leiden. Pas als er een vermoeden bestaat dat u klachten van een voedingsmiddel krijgt, kunt u dit voedingsmiddel een tijdje uit uw dieet weglaten en kijken wat er gebeurt. Overleg altijd met uw arts of diëtist.

Voedingsmiddelen die vaak voedselallergie geven

• pinda
• noten (zoals hazelnoten, walnoten en cashewnoten)
• sesamzaad
• vis
• schaal- en weekdieren
• fruit

Bij volwassenen spelen koemelk en kippenei een minder grote rol dan bij kinderen.

Voedingsmiddelen die voedselintolerantie kunnen geven

• lactose (in melk en melkproducten)
• sulfiet (conserveringsmiddel)
• gluten (in tarwe (zoals spelt en khorasantarwe), rogge, gerst, haver)

Veel mensen denken dat kleurstoffen, conserveermiddelen, geurstoffen en antioxidanten vaak klachten veroorzaken. Vooral de E-nummers zijn ‘berucht'. Dit is niet terecht. Uit (enquête)onderzoek blijkt dat slechts 0,1 - 0,4% van de mensen last heeft van deze stoffen.

Bovendien is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat deze stoffen intolerantie kunnen veroorzaken. Van slechts één stof is bewezen dat deze een overgevoeligheidsreactie kan geven, namelijk van het conserveringsmiddel sulfiet.

Versterkende effecten

Alcohol en koorts

Alcohol en koorts kunnen invloed hebben op de mate van een allergische reactie: ze kunnen de reactie versterken.

Lichamelijke inspanning

Ook van lichamelijke inspanning is bekend dat deze voedselallergie kan versterken. Wanneer u zich bijvoorbeeld na een maaltijd lichamelijk inspant kunnen er klachten optreden.

Medicijnen

Sommige medicijnen hebben 'allergische reacties' als mogelijke bijwerking. Controleer altijd de bijwerkingen in de bijsluiter als u medicijnen slikt. Ze kunnen een allergische reactie versterken.