Klachten

Schrikken

Veel mensen schrikken van de klachten bij een hernia. U heeft misschien al pijn in uw rug en krijgt een hevige, stekende pijn in uw been en misschien ook in uw bil of voet. Door de pijn kunt u zich niet normaal bewegen. Mogelijk voelt u tintelingen, het is dan net alsof uw been slaapt. Misschien voelt de huid juist gevoelloos aan. Het kan ook zijn dat u minder spierkracht heeft, waardoor u bijvoorbeeld uw enkel of tenen niet meer helemaal goed kunt bewegen.

Veel mensen raken hierdoor erg onzeker. U vraagt zich misschien af waar de pijn vandaan komt en of de pijn op iets ernstigs wijst.

Hoe ernstig is een hernia?

Om u gerust te stellen: een hernia is géén ernstige aandoening. Dat wil zeggen: in driekwart van de gevallen gaan de klachten van een hernia vanzelf over, meestal zonder blijvende schade. Dit klinkt misschien gek, maar als u de adviezen van uw behandelaar volgt, kunt u waarschijnlijk al na zes tot twaalf weken alles doen wat u voorheen ook deed.

Wat gebeurt er precies bij een hernia?

Bij een hernia gaat er iets mis in de rug. Zoals u waarschijnlijk wel weet is de ruggengraat opgebouwd uit wervels die op elkaar gestapeld zijn. De ruggengraat wordt daarom ook wel wervelkolom genoemd.

De wervelkolom is soepel: we kunnen de rug immers buigen en draaien. Die soepelheid wordt mede mogelijk gemaakt door de tussenwervelschijven. Dit zijn schijven van kraakbeen die zich tussen de gewone wervels (van bot) bevinden. Dankzij deze tussenwervelschijven kunnen de wervels ten opzichte van elkaar bewegen.

De tussenwervelschijven zijn gevuld met een dikke vloeistof. Daardoor werken ze als een soort stootkussentjes: ze kunnen schokken goed opvangen. De tussenwervelschijven hebben dus ook een beschermende functie.

Een tussenwervelschijf is beschadigd of gescheurd...

Bij een hernia in de rug is een tussenwervelschijf beschadigd of gescheurd. Door de beschadiging wordt de zachte kern van de schijf naar buiten gedrukt.

...en drukt op een zenuwwortel...

Als een tussenwervelschijf beschadigd raakt en naar buiten puilt, drukt deze vaak tegen een zenuwwortel aan. Een zenuwwortel is het begin van een zenuw die ontspringt aan het ruggenmerg.

De zenuwen ontspringen aan het ruggenmerg, dat door het wervelkanaal loopt. Het begin van zo'n zenuw heet een zenuwwortel. Tussen iedere twee wervels ontspringen twee zenuwwortels: links één en rechts één.

De zenuwen vertakken zich steeds verder tot kleinere zenuwen en lopen vanuit de rug naar allerlei plaatsen in het lichaam.

...en daardoor ontstaan klachten

De klachten ontstaan doordat de uitstulping tegen de zenuwwortel aan drukt en daar een soort ontstekingsreactie veroorzaakt. De zenuw die bekneld is geraakt, zit bij de meeste mensen (95%) onder in de rug, ter hoogte van de overgang van de onderste wervels naar het heiligbeen.

Het klachtenpatroon bij een hernia heet daarom het lumbosacraal radiculair syndroom (lumbaal = behorend tot de lende; en sacraal = behorend tot het heiligbeen). De klachten bij een hernia worden door artsen ook wel radiculaire klachten genoemd (radix = wortel).

Klachten

Pijn

U heeft uitstralende pijn in één van de benen, meestal de zij- of achterkant, en van de bil tot in het onderbeen, zelfs tot in de voet of tenen. U kunt ook pijn in de rug zelf hebben, maar dit is lang niet altijd het geval. De pijn is vaak hevig en voelt stekend of scherp aan. In de regel verergert de pijn in het been bij hoesten, niezen, persen (toilet), iets zwaars tillen of bij bepaalde bewegingen. De uitstralende pijn is dus afhankelijk van beweging en houding. 

Daarnaast kunt u een aanhoudende pijn voelen in het huidgebied van de zenuw. Deze pijn voelt vaak brandend aan. Dat is zenuwpijn en komt doordat er kortsluiting in de zenuw ontstaat.

De ernst van de pijn kunt u aangeven in een rapportcijfer: 0 = geen pijn en 10 = de ergste pijn ooit. Het is handig om dat op die manier met de arts te bespreken, want de behandeling van de pijn hangt af van het rapportcijfer. Bij een laag rapportcijfer geeft de arts minder sterke pijnstillers. Bij een heel hoog cijfer kan een zenuwblok nodig zijn (een prik in de rug met verdoving van de zenuw).

Verstoorde beweging

Door de pijn worden de bewegingen van de wervelkolom belemmerd. Dit kan gevolgen hebben voor uw houding: u gaat bijvoorbeeld scheef staan of juist iets vooroverbuigen omdat u daardoor minder pijn heeft.

Andere klachten

Vaak zijn er nog andere klachten. De huid van bil, been of voet kan 'doof' aanvoelen. Verder kan er krachtverlies van de beenspieren of van de spieren in de voet optreden. Dit kan onder meer leiden tot een lichte verlamming: u kunt dan bijvoorbeeld uw grote teen niet goed bewegen of u heeft een 'klapvoet' bij het lopen.

Het cauda equina syndroom: ernstig maar zeer zeldzaam

Een hernia gaat soms samen met plasproblemen. Het lukt dan niet om goed uit te plassen. Meestal komt dat door de pijn of omdat u heel sterke pijnstillers heeft gekregen (vooral morfine/oxycontin of oxycodon). Een heel enkele keer komt het omdat alle zenuwen in de rug knel zitten. Er is dan ook een doof gevoel in het hele zitvlak en in de achterkant van beide bovenbenen met zwakte van de benen. Mogelijk merkt u de ongevoeligheid op bij het afvegen van de billen.

Dit heet het cauda equina syndroom. De afknelling van alle zenuwen is gevaarlijk en kan soms een blijvende verlamming geven. Dus als u klachten heeft van een doof gevoel in de billen en de bovenbenen en moeite met plassen, stuurt de huisarts je vaak naar de eerste hulp om dat uit te zoeken. Gelukkig is dit probleem erg zeldzaam en meestal valt het mee en is er alleen sprake van heel erge pijn en bijwerking van de medicijnen.

Neem wel onmiddellijk contact op met uw huisarts als je deze klachten hebt syndroom heeft.

Waarom krijgt u klachten in uw been?

Bij een hernia heeft u klachten in uw bil, been en misschien uw voet, als gevolg van een beknelde zenuwwortel in de rug. Het lijkt misschien vreemd dat een beknelde zenuw in de rug tot klachten leidt op andere plaatsen in uw lichaam. Hoe kan dat?

Om dit te begrijpen moeten we kort iets uitleggen over ons zenuwstelsel. Dit bestaat uit de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen. De hersenen liggen in de schedel. Het ruggenmerg loopt vanuit de hersenen door de wervelkolom tot onder in de rug.

Zoals u hierboven al heeft kunnen lezen ontspringt zowel links als rechts een zenuwwortel aan het ruggenmerg. Deze zenuwwortels komen samen in de ruggenmergzenuwen. Deze zenuwen vertakken zich vervolgens naar alle delen van het lichaam: hoofd, armen, romp en benen.

Anders gezegd: alle zenuwen in ons lichaam vertakken zich vanuit het ruggenmerg. Dit geldt ook voor de zenuwen die in uw billen, benen en voeten lopen. Als in de rug een zenuwwortel bekneld of geïrriteerd raakt, kan dat dus gevolgen hebben voor uw bil, been of voet.