Prikkelbare Darm Syndroom

PDS komt veel voor

Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is een aandoening die veel voorkomt. Harde getallen zijn er niet, maar naar schatting heeft 10 tot 15% van alle mensen PDS. Heel wat mensen hebben daar overigens geen idee van: ze hebben weliswaar klachten, maar weten niet dat deze bij PDS horen.

De klachten beginnen vaak al op jongvolwassen leeftijd, soms zelfs al bij kinderen. De klachten beginnen zelden pas op latere leeftijd, na het zestigste jaar.

Er zijn meer vrouwen dan mannen met PDS. Tot het vijftigste levensjaar zo'n twee- tot driemaal meer vrouwen. Daarna gaat het steeds meer gelijk op.

Andere namen

De Engelse term voor PDS is IBS: 'Irritable Bowel Syndrome'. Soms wordt PDS 'spastische darm' of 'spastisch colon' genoemd. Dat komt omdat samentrekkingen van de darm (colon) een rol kunnen spelen bij de klachten. Waarschijnlijk spelen meer zaken een rol, dus de term is te beperkt. Hier houden we het bij Prikkelbare Darm Syndroom of PDS.

Spijsverteringskanaal

Iets vereenvoudigd kunt u het spijsverteringskanaal (ook wel: maagdarmkanaal) zien als een holle buis die begint bij de mond en eindigt bij de endeldarm en anus. De functie ervan is het verteren en opnemen van voeding en het afvoeren van onverteerbare voedingsresten als ontlasting. De meeste mensen met PDS hebben vooral klachten in de buik, waar de dunne en dikke darm liggen.

Vijf tot zeven meter

De weg die het voedsel aflegt is vijf tot zeven meter lang en begint in de mond. Daar vermengen we de voeding met speeksel dat stoffen bevat die de vertering in gang zetten. Met onze tanden vermalen we de voeding tot een massa die we kunnen doorslikken. De slokdarm zorgt ervoor dat de voeding de maag bereikt. Zure maagsappen verdunnen de voeding tot een ‘spijsbrij'. Deze brij wordt geleidelijk in de dunne darm gestuwd. In de dunne darm worden verteringssappen toegevoegd uit de galblaas en alvleesklier. Deze sappen helpen om de voeding verder af te breken tot deeltjes die klein genoeg zijn om via de wand van de dunne darm in de bloedbaan te worden opgenomen. Het restant van de voeding bestaat grotendeels uit onverteerbare voedingsvezels. In de dikke darm wordt hieraan water onttrokken, zodat ontlasting wordt gevormd. Deze wordt ten slotte via de endeldarm uitgescheiden. Aan het eind hiervan ligt het anale kanaal. Daaromheen liggen de bekkenbodemspieren en de sluitspier. Deze spieren zorgen ervoor dat de ontlasting kan worden opgehouden door aan te spannen en dat de ontlasting eruit kan door te ontspannen.

Elders vindt u uitgebreidere informatie over het spijsverteringskanaal. Deze heeft u niet nodig om de andere informatie te begrijpen.

Een onvoorspelbaar verloop

PDS is voor veel mensen een vervelende, hinderlijke aandoening. De klachten kunnen allerlei dagelijkse activiteiten flink verstoren. Voor een deel komt dit omdat ze zo onvoorspelbaar kunnen zijn: het is lastig activiteiten te plannen. Voor veel mensen met PDS zijn de klachten reden om af te zien van bepaalde activiteiten. Soms is dat een uitje, maar het kan ook om een buitenlandse vakantie gaan. Ook op het werk kan PDS een flinke stoorzender zijn.

Door de onvoorspelbaarheid stuiten mensen met PDS vaak op onbegrip: de ene keer kunnen ze iets wel, de volgende keer kunnen ze het niet - terwijl er niets aan ze te zien is. Dat kan vriendschappen en andere relaties onder druk zetten. Geregeld komt ook de relatie met de partner onder druk te staan door de klachten, ook de seksuele relatie.

Als de klachten onder controle zijn, is het vaak goed mogelijk om te werken. Wel kan het nodig zijn rekening te houden met vermoeidheidsklachten, bijvoorbeeld door in deeltijd te werken. Veel mensen met PDS vinden het een uitkomst om later te beginnen met werken, zodat ze 's ochtends alle tijd hebben om te eten en naar het toilet te gaan.

Als de klachten niet onder controle zijn, wordt werken veel moeilijker en komt verzuim vaker voor. Bij ernstige, blijvende klachten kan zelfs arbeidsongeschiktheid volgen.

Verschillen

De ene mens met PDS is de andere niet: er zijn grote verschillen, zowel wat betreft de aard en ernst van de klachten als wat betreft de gevolgen. Voor heel wat mensen met PDS zijn de klachten vervelend, maar niet meer dan dat. Toch is duidelijk dat voor een aanzienlijke groep mensen PDS een ernstige aandoening is en dat de klachten een flinke stoorzender betekenen bij een groot aantal activiteiten.

"Ik heb lang gedaan alsof het allemaal wel meeviel, maar de waarheid is dat het helemaal niet meevalt. Allerlei dingen willen maar niet kunnen, een promotie missen omdat ik net even te vaak afwezig was, een man die moppert ‘omdat hij ook wel eens wat wil' Nee, dat valt niet mee."

Uw gezondheid

PDS is niet levensbedreigend. U heeft geen grotere kans om andere, ernstige of chronische darmaandoeningen te krijgen, zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Ook goed om te weten: u heeft door uw PDS geen grotere kans om darmkanker te krijgen.

"Ik heb nu een jaar of drie PDS. Het heeft een tijdje geduurd voordat ik gerust was dat mijn gezondheid niet echt werd bedreigd... Als je steeds maar klachten hebt ga je na een tijdje toch denken dat er iets ernstigs aan de hand is... De dokter zei wel steeds dat ik me geen zorgen hoefde te maken, maar ja... Inmiddels geloof ik inderdaad dat mijn gezondheid geen gevaar loopt. Ga maar na. Ik doe nog precies dezelfde dingen als drie jaar geleden. Ik werk nog net zo hard, al moet ik wel eens verzuimen. Ik ben nog net zo fanatiek met sporten, al moet ik wel eens afzeggen... Ik heb nog net zo veel plezier in mijn leven, al word ik wel eens chagrijnig van het eeuwige gezeur in mijn buik... Niets wijst er dus op dat mijn gezondheid achteruitgaat... En dus maak ik me geen zorgen meer. Ik doe wat ik kan doen om zo min mogelijk klachten te hebben en basta, daar blijft het bij. Geen getob meer, niet meer bang zijn. Léven."

Geen tekorten

Bij de meeste mensen met PDS verloopt de spijsvertering over het algemeen goed, ondanks de klachten. Er ontstaan dan geen tekorten aan bepaalde voedingsstoffen. Hun algemene gezondheid heeft onder PDS niet te lijden.

Soms loopt de gezondheid wel gevaar. Bij hevige, langdurige diarree worden voedingsstoffen niet goed opgenomen en kunnen tekorten ontstaan. Het kan ook zijn dat mensen een onevenwichtig dieet hebben omdat ze bepaalde voedingsmiddelen - noodgedwongen - uit de weg gaan. Dat kan tot bepaalde tekorten leiden.

Gewicht

Ook het gewicht kan een probleem zijn. Bij hevige, ongecontroleerde klachten (vooral diarree) kunnen mensen in korte tijd snel afvallen. Vaak levert dat angst op, omdat veel mensen weten dat snel afvallen ook kan wijzen op kanker. Die angst is doorgaans niet gegrond, maar snel gewichtsverlies is natuurlijk niet goed voor de gezondheid en altijd een reden om naar de arts te gaan.