Overzicht

Vooraf

Namen

Medicijnen hebben vaak meerdere namen: de naam van de werkzame stof en de merknaam, dus de naam die de fabrikant aan het middel geeft. We noemen hier eerst de werkzame stof. Tussen haakjes vindt u de merknaam of merknamen (omdat verschillende fabrikanten een middel kunnen aanbieden).

Combinatiemiddelen

Er zijn medicijnen die een combinatie zijn van verschillende werkzame stoffen. Deze combinatiemiddelen noemen we hier niet. Het kan wel zijn dat de arts u een middel voorschrift dat u hieronder niet vindt. Zoek in dat geval op naam van de werkzame stoffen.

Medicijngroepen

We geven informatie per medicijngroep: een groep van medicijnen die ongeveer dezelfde werking hebben en bij dezelfde klachten worden voorgeschreven. Bij PDS zijn de volgende medicijngroepen van belang:

• bulkvormende middelen
• krampwerende middelen
• vochtaantrekkende laxeermiddelen
• middelen tegen diarree
• pijnstillers
• antidepressiva
• linaclotide, bij ernstige klachten van obstipatie en pijn
• STW 5 (Iberogast) bij maagklachten

Zie www.apotheek.nl

Kennis op het gebied van medicijnen kan snel veranderen. Kijk voor de laatste informatie over uw medicijnen op www.apotheek.nl.

Bulkvormende middelen

Deze medicijnen bestaan uit oplosbare vezels en dragen bij aan een goede stoelgang. Ze doen dat door de fecesmassa te vergroten en de darmbeweging (peristaltiek) te bevorderen. Ze kunnen dus helpen bij zowel verstopping (omdat ze de stoelgang soepeler maken) als bij diarree (omdat ze ‘overtollig' vocht binden). Deze medicijnen worden doorgaans gebruikt in aanvulling op een vezelrijk dieet. Eventueel kunnen ze bij obstipatie - op voorschrift van de huisarts - worden gecombineerd met magnesiumoxide of macrogol. Bulkvormende middelen zijn de eerste keuze als bij PDS obstipatie het grootste probleem is.

Het is van belang dat mensen die deze medicijnen gebruiken voldoende drinken, omdat anders ernstige verstopping kan ontstaan. Voldoende drinken betekent minimaal anderhalve liter vocht (water) per dag, liefst meer. Neem de medicijnen niet vlak voordat u gaat slapen. Ook dat maakt de kans op verstopping groter.

Voorbeelden

• psylliumzaad (Metamucil, Psylliumvezels, Volcolon)
• sterculiagom (Normacol)

Bijwerkingen die soms voorkomen

• Deze middelen hebben weinig bijwerkingen. In het begin kan een opgeblazen of vol gevoel ontstaan, soms met winderigheid, buikkrampen en misselijkheid. U kunt deze bijwerkingen voorkómen door te beginnen met een lage dosering en deze stapsgewijs op te bouwen. Doe dit in overleg met uw arts.
• Ook allergische reacties kunnen optreden.

Bijzonderheden

Sommige bulkvormende middelen, zoals sterculiagom, bevatten suiker. Heeft u suikerziekte (diabetes mellitus), overleg dan met uw arts of apotheker. Er zijn ook bulkvormende middelen zonder suiker.  

Krampwerende middelen

Deze middelen worden gebruikt om de sterke samentrekkingen van de darm te verminderen.

Voorbeeld

• pepermuntolie (Tempocol)

Andere voorbeelden zijn mebeverine (Duspatal) en scopolaminebutyl (Buscopan). Deze twee middelen zijn al heel lang verkijgbaar, maar het wetenschapelijk bewijs dat ze effectief zijn bij PDS ontbreekt. Voor pepermuntolie in gecoate capsules is dat wetenschappelijk bewijs wel geleverd.

Bijwerkingen

Deze middelen hebben zelden bijwerkingen, maar scopolaminebutyl heeft er wel wat meer dan mebeverine. Pepermuntolie kan als bijwerking oprispingen en zuurbranden hebben.

Vochtaantrekkende laxeermiddelen

Vochtaantrekkende laxeermiddelen kunnen helpen bij verstopping. Meestal zijn voedingsadviezen en bulkvormers voldoende om verstopping te voorkomen, maar sommige mensen hebben baat bij vochtaantrekkende laxeermiddelen. Laat ze voorschrijven door de arts: laxeermiddelen verschillen sterk in werking en effect en kunnen ook heel vervelende gevolgen hebben. Dat geldt ook voor allerlei ‘natuurlijke' middelen, zoals senna-extracten.

Voorbeelden

• macrogol (Forlax, Laxtra, Macrogol/elektrolyten, Molaxole, Movicolon, Transipeg)
• magnesiumoxide (Magnesiumhydroxide)

Bijwerkingen die soms voorkomen

• In het begin kunnen winderigheid, diarree, een opgeblazen gevoel in de bovenbuik, buikkrampen en misselijkheid voorkomen. Deze bijwerkingen verdwijnen meestal na een paar dagen of na het verlagen van de dosering.
• Raadpleeg een arts wanneer de buikkrampen lang aanhouden of als u plotseling last krijgt van hevige buikpijn. In het laatste geval moet u direct stoppen met gebruik van het middel. Er is dan waarschijnlijk iets anders aan de hand.

Middelen tegen diarree

Diarree ontstaat door een te snelle passage van het voedsel door de darm. Er wordt dan te weinig water onttrokken, zodat de ontlasting te dun blijft. Middelen tegen diarree vertragen onder meer de passage door de darm, zodat de ontlasting indikt.

Voorbeelden

• loperamide (Diacure, Diarreeremmer, Imodium, Loperamide)
• loperamide-oxide (Arestal)
• cholestyramine (Questran)

Bijwerkingen

Deze middelen hebben zelden bijwerkingen. Wel kan er een te sterk effect zijn, zodat er obstipatie ontstaat.

Pijnstillers

De belangrijkste klacht bij PDS is buikpijn. Om die reden kunnen pijnstillers nuttig zijn. De meest eenvoudige pijnstillers - zoals paracetamol - zijn doorgaans voldoende. Pepermuntolie werkt niet alleen tegen krampen maar ook tegen buikpijn. Een bestanddeel van pepermuntolie - menthol -, remt de werking van pijnzenuwen in de darmwand. Als deze pijnstillers niet of onvoldoende werken, overleg dan met de huisarts over sterkere middelen. Ga niet zelf experimenteren: sterkere pijnstillers kunnen maagdarmproblemen geven.

Voorbeelden

• paracetamol (Panadol, Paracetamol, Sinaspril)
• pepermuntolie (Tempocol)

Bijwerkingen

Paracetamol heeft zelden bijwerkingen. Ga bij huiduitslag en galbulten naar de huisarts. Dit kan namelijk wijzen op overgevoeligheid voor paracetamol. Tempocol kan klachten bovenin de buik geven, zoals zuurbranden.

Antidepressiva

Antidepressiva zijn middelen die tegen depressie worden gebruikt. Bepaalde antidepressiva blijken soms een positief effect te hebben op de PDS-klachten, vooral op de pijnklachten. Van amitriptyline is aangetoond dat het werkzaam is tegen pijnklachten door PDS. U kunt een antidepressivum voorgeschreven krijgen als andere medicijnen niet helpen. In dat geval krijgt u ze dus niet om hun antidepressieve werking, maar omdat ze soms pijnstillend werken. Veel van de stoffen die voor zenuwoverdracht zorgen in de hersenen, hebben dezelfde effecten in het maagdarmkanaal en werken om die reden bij PDS en buikpijn.

Hoewel antidepressiva bij PDS in lage doseringen worden voorgeschreven, geldt dat u er voorzichtig mee moet omspringen. Houdt u aan het voorschrift van de arts, verander niet op eigen houtje de dosering en stop er alleen mee na overleg met de arts.

Linaclotide, bij ernstige klachten van obstipatie en pijn

Het middel linaclotide is speciaal geregistreerd voor de behandeling van volwassenen met matig tot ernstig PDS met obstipatie en pijnklachten. Het wordt  gebruikt als er ondanks andere behandelingen ernstige klachten van obstipatie en pijn blijven bestaan. Het middel komt in aanmerking voor vergoeding als het wordt voorgeschreven door een maag-darm-leverarts.

• linaclotide (Constella)

Bijwerkingen

De bijwerkingen hebben te maken met een te sterke werking van het middel: diarree komt veel voor, met name de eerste dagen na starten van het middel. Verder komen voor: buikpijn, opgezette buik, winderigheid en duizeligheid.

STW 5 (Iberogast) bij maagklachten

Dit kruidenmiddel kan een positief effect hebben bij mensen met maagklachten, zoals een opgeblazen gevoel met misselijkheid. Hoe het precies werkt is echter niet bekend.

• STW 5 (Iberogast)

STW 5 is gemaakt van verschillende planten: bittere scheefbloem, kamillebloemen, zoethoutwortel, pepermuntblad, citroenmelisseblad, grote engelwortel, stinkende gouwe, karwijzaad en zaad van de mariadistel. Dit middel heeft zelden bijwerkingen.

-->